Henüz şafak çıkmadan evinden işyerine yola çıkan Emine Anne’nin kafasındaki ilk düşünce taze meyve ve sebzelerini diğer esnaflardan önce tezgaha yerleştirmektir.
27 yılı aşkın süredir Kifri'de esnaflık yapıyor.
Esnaflığa başladığı dönmeleri Amine Anne şöyle anlatıyor;
“O zamanlar gençtim. Pazara gelip esnaf olan tek kadın bendim. Akrabalarım ve insanlar için tuhaf ve şaşkınlık uyandıran bir durumdu.”
Bu girişimiyle aynı zamanda akrabalarına, çevresine ve toplumunun geleneklerine de meydan okumuş oldu.
Amine Anne, “Kocam dükkândaydı. Çocuğumuz yoktu. O öldü ve onun yerini kimsenin almasına izin vermedim”diyor.
Kifri/2024/Emine Anne dükkanında meyve ve sebze satıyor Fotoğraf: KirkukNow
Amine, “O zamanlar kadınların Kifri'de çalışması yanlıştı ama ben bu düşünceyi kırdım. İlkin bu kararımla beni yargılayanlar şimdi saygı duyuyorlar. Kardeşlerim ve daha birçoğu bana saygı gösteriyor”
Bıraksınlar kadınlar kendi ayakları üstünde dursunlar
Dükkânında meyve ve sebzenin yanı sıra ekmek ve diğer ev eşyaları da sattığını söyleyen Amine Teyze, “İşim zor fakat yine de seviyorum. Bundan gurur duyuyorum. Bırakın kadınlar, kendi ayakları üzerinde dursunlar, çalışsınlar” diyor.
Daya Amine'nin bugünkü konumuna kadar uzanan şehri Kifri ilçesi, Diyala vilayetindeki "çatışma bölgeleri"nin tarihi şehirlerinden biri ancak idari olarak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne ait.
Daya Amine'nin memleketine yaklaşık 50 kilometre uzaklıktaki Kelar ilçesinin Sayid Xelil köyünde, esnaf olan ve yıllardır ailesinin geçimini sağlayan Mimka Xawer'ın hikayesi var.
Köydeki yaklaşık 25 aile arasında Xawer Muhammed, gıda ve kuru gıdadan temizlik malzemelerine kadar günlük ihtiyaçlardan her şeyin bulunduğu küçük bir dükkan açtı.
Xawer Teyze, kocası hastalık nedeniyle uzun süredir çalışamayan bir anne. Geçim kaynakları hayvancılık ve tarım olmasına rağmen o, esnaflığı tercih ederek, “Ama ben nasıl başlayacağımı bilmiyordum” sözlerini kullanıyor.
Kelar / 2024 / Xawer Muhammed Sayid Xelil köyündeki dükkanında, Fotoğraf: KirkukNow
İlk önce şehir pazarına giderek küçük bir tepside fındık ve karnabahar sattığını, arada sırada şehirde kadınlara yönelik bir eğitim kursu olduğunu duyuncaya kadar beş yıl boyunca bunu yapmaya devam ederken, kırsal yaşamdan vazgeçmediğini söylüyor.
Xawer Muhammed, “Kendi işimin nasıl yapılacağını öğrendim. Bana 6 adet plastik sandalye ve 500 bin dinar verdiler. Köydeki evimde bir dükkan açtım” dedi.
Hayali akrabaları ve insanlardan engelsiz değildi ama esnaf olmayı seviyor. Arabası olmasa bile eşyaları almak için şehre 15 kilometre yürüyor.
Xawer Muhammed, zamanının çoğunu dükkandı geçirse de hayvancılıkla da uğraşıyor. Hayvanlarıyla ilgilenmesi gerektiği zaman çocukları dükkanına bakıyor.
Kadınları erkeklerle birlikte çalışmaya teşvik ediyor ve ekliyor; “Yaşadığım sürece dükkanımdan vazgeçmeyeceğim. Kendi işimin ve gelirimin sahibi olmak, kendimin ve ailemin geçimini sağlamak en büyük hayalimdi” diyor.
