Dört çocuk annesi 38 yaşındaki Arazu,beşinci çocuğuna hamile.Sağlığıyla ilgili bir sorun yaşadığında veya tavsiye almak istediğinde,memleketinde bu hizmete erişimi olmadığı için uzman bir doktora görünmek için onlarca kilometre yol kat etmek zorunda kalıyor.
Arazu,hamileliğinin dördüncü ayında ilçe sağlık ocağından aşı kartını aldı.
Arazu,"Bir kadın hamile kaldığında,Takeya'da kadın doğum uzmanı olmadığı için Çemçemal ve Süleymaniye'deki uzman doktorlara gidiyor" diyor.
Her hamile kadının gerekli sağlık hizmetlerinin ve tedavi, düzenli kontroller,beslenme yönergeleri ve daha fazlası gibi doğru bilgilerin sağlanması da dahil olmak üzere kapsamlı sağlık bakımı ve hastane yatış hakları bulunmaktadır.
Süleymaniye Sağlık Koruma Müdürlüğü'nde üreme birimi baş tıbbi asistanı ve şehir ve banliyö sağlık merkezleri sorumlusu Rezan Farid,şehir dışındaki bazı merkezlerin aile planlaması ve hamile kadın sağlığı hakkında bilgi sağlamadığını kabul ediyor.
Takeya'daki kadınlar uzmanlara görünmek için Çemçemal ve Süleymaniye'ye gitmek zorunda kalıyor.
Rezan,bir annenin hamile olduğunu öğrendiğinde, aile bilgileri, kalıtsal hastalıkları,kilosu,kan basıncı,diyabet ve bazı testler dahil olmak üzere verilerini kaydettirmek için derhal en yakın sağlık merkezini ziyaret etmesi gerektiğini vurguluyor.
Bu prosedürler ve hizmetler,özellikle uzak bölgelerde veya şehir dışında olmak üzere tüm sağlık merkezlerinde mevcut değil.
Süleymaniye ve Çemçemal'deki uzmanları düzenli olarak ziyaret ediyoruz
Takeya çevresindeki köylerde yaşayan 28 yaşındaki Peyman Hasan'ın iki çocuğu var ve daha önce Takeya Sağlık Merkezi'ndeki hamile kadın bakım bölümünü ziyaret etti.
Peyman Hasan,"Bebeğim şimdi üç aylık. Doğumdan beri onu sadece aşı için Takya'ya götürdüm, aksi takdirde hem kendimin hem de çocuğumun sağlığı için düzenli olarak Süleymaniye ve Çemçemal'deki uzmanları ziyaret ediyoruz."
Takeya nahiyesi ve köyleri, yaklaşık 200 bini nüfusa sahip Çemçemal ilçesine bağlıdır, ancak ilçede kaç çocuk olduğu belirsizdir. Süleymaniye sağlık departmanına göre, geçen yılki yeni doğan sayısı 30 bini geçti.
Yerel bir sağlık yetkilisine göre, Süleymaniye Kuzey Vilayeti'nde anne ve bebek bakım birimi 74 sağlık merkezinde aktif olup, bu merkezlerin 21'i ilçe ve nahiyelerde bulunmaktadır.
Bu sağlık merkezlerinin tamamı, hamileliğin ilk üç ayından bebeğin altı yaşına kadar okula başlayana kadar hamile annelere ve bebeklere düzinelerce ücretsiz sağlık hizmeti sunan Süleymaniye Sağlık Önleme Müdürlüğü'ne bağlıdır.
Bazı sağlık merkezlerinde aile planlaması birimleri bulunmaktadır.
Takeya Kakamanda nahiye sağlık merkezinde anne ve çocuk sağlığı bölümünde çalışan Bayan Hamza, iki ay önce hamile kadınların hamilelik ve bebek gelişimi hakkında bilgi alabilmeleri için kadın doğum uzmanlarına haftada sadece bir gün ayrıldığını söyledi.
Takya Sağlık Merkezi'nde hamile kadınlar, uzman bir doktor tarafından hamile olduklarına dair bir ultrason raporu ibraz ettikten sonra kayıt yaptırabiliyorlar. Hamileliğin beşinci ayından sonra kartlarını dolduran kadınlar aşıyı alabiliyorlar.
"Hamile kadınlar için özel bir bölümümüz yok. Onlara sadece sözlü bilgi veriyoruz," diye ekledi.
Sağlık merkezini günlük yaklaşık 25 kadın ziyaret ediyor ve jinekoloji kliniği sadece çarşamba günleri açık.
2019 yılında Irak hükümeti, 106,5 milyar dolarlık devlet bütçesinin sadece %2,5'ini sağlık bakanlığına ayırırken, güvenlik güçleri %18 ve petrol bakanlığı %13,5 pay almıştı. Aynı durum 2014 için de geçerliydi.
Reuters'in bir raporuna göre, Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) son on yıllık verileri, Irak merkezi hükümetinin kişi başına düşen sağlık harcamalarının, çok daha yoksul komşularına kıyasla sürekli olarak çok daha az olduğunu gösteriyor - yıllık ortalama 161 dolar, Ürdün'ün 304 doları ve Lübnan'ın 649 dolarıyla karşılaştırıldığında.
Sağlık merkezleri sorumlusu, hamile kadınların dört aydan sonra, hamilelik süresince toplam iki aşı aldığını açıkladı. Doğumdan sonra çocuk üç aşı daha alıyor.
İlk üç ayda yönergeler sağlıklı beslenme, dinlenme ve kaygıdan kaçınmanın yanı sıra herhangi bir hastalıkla nasıl başa çıkılacağına odaklanıyor. Sonraki aylarda emzirmenin önemi vurgulanıyor ve son üç ayda doğum hakkında bilgi veriliyor.
Rezan, bebek doğduktan sonra kadının kontrol için sağlık merkezine iki önemli ziyaret gerçekleştirdiğini ve burada kendi sağlığı ve bebeğin sağlığı hakkında talimatlar ve bilgiler verildiğini söylüyor.
Rezan, "Artık bazı sağlık merkezlerinde aile planlaması bölümleri var. Üreme sağlığı bilgisi için annelere, annenin ve fetüsün sağlığı için bebekleri iki yaşına gelene kadar başka çocuk sahibi olmamaları tavsiye ediliyor," diyor.
Süleymaniye vilayetinde 53'ü şehirde ve 21'i ilçe ve köylerde olmak üzere 74 anne ve çocuk sağlığı birimi bulunuyor ve bu birimlerin tamamı ayda 3.000 hamile kadına hizmet veriyor.
Bir zamanlar bölgenin en gelişmişlerinden biri olan Irak'ın sağlık sistemi şu anda ciddi bir kriz içinde. Bina, ilaç ve bunları uygulayacak tıbbi personel sıkıntısı yaşanıyor. Son otuz yılda ülke, Irak-İran savaşı, Saddam Hüseyin'in Kuveyt'i işgali, Saddam rejiminin devrilmesi ve ardından gelen mezhep çatışmaları, El Kaide'ye karşı savaş ve Irak ve Suriye İslam Devleti (IŞİD)'in yükselişi gibi olaylarla harap oldu.
2003 sonrası siyasi kaos, kayıtlı 52 bin Iraklı doktordan tahmini 15 bininin ülkeyi terk etmesine neden oldu. Genç tıp öğrencileri öncelikle kalıcı devlet memuriyeti yerine yurt dışında eğitim ve yaşam arayışında.
