چوار ته‌حه‌دی له نێوان لایه‌ن و پێكهاته‌كانی كه‌ركوك، خه‌ریكه خه‌ونی 14 ساڵه‌ی خه‌ڵكی شاره‌كه بۆ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا له‌ده‌ستبده‌ن، له‌كاتێكدا ده‌رفه‌تێك هاتۆته‌پێش هاوشانی پارێزگاكانی تری عیراق له‌و پرۆسه‌یه‌دا به‌شداربن.
كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردنه‌كان له عیراق و په‌رله‌مان، سه‌رقاڵی ئاماده‌كارییی هونه‌ریی و یاساییه‌كانن بۆ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان له تشرینی دوه‌می ئه‌مساڵدا، به كه‌ركوكیشه‌وه، هه‌رچه‌نده هێشتا ناكۆكی نێوان لایه‌نه‌كانی ئه‌و پارێزگایه وه‌ك خۆی ماوه‌ته‌وه.
هه‌مواركردنه‌وه‌ی یاسای هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكان، هێشتا له په‌رله‌مانه‌وه په‌سه‌ند نه‌كراوه كه باس له كه‌ركوك و كه‌مكردنه‌وه‌ی كورسییه‌كانی ئه‌نجومه‌ن ده‌كات، بڕیاره واده‌ی ئه‌نجامدانی پرۆسه‌كه‌یشی تێدا جێگیربكرێت دوای ره‌زامه‌ندی له‌لایه‌ن حكومه‌ته‌وه.
عەبدولباست دەروێش، لێپرسراوی راگەیاندنی ئۆفیسی کەرکوکی کۆمسیۆن بە (کەرکوک ناو)ی وت "هەستاوین بە نوێکردنەوەی تۆماری دەنگدەران، بۆ ئەو مەبەستەش 43 ناوەندمان لە ناوەوە و دەرەوەی پارێزگای کەرکوک کردۆتەوە".
وتیشی "بەپێی تۆماری نوێی دەنگدەران لە دایکبوانی ساڵی 2001 مافی دەنگدانیان هەیە و هەر هاوڵاتییەکیش بۆ دڵنیابون لە ناوەکەی و ئەو ناوەندەی دەنگی لێدەدات دەتوانێت سەردانی ئەو بنکانە بکات بۆ دڵنیابون لەناوەکەی".
نامانه‌وێت ئه‌و ده‌سته‌یه‌ی ئێستا كۆمسیۆن له كه‌ركوك هەڵبژاردنی داهاتوو به‌ڕێوه‌ببات
خودی كۆمسیۆن، وه‌ك سه‌رپه‌رشتیاری راسته‌وخۆی هه‌ڵبژاردن له كه‌ركوك بۆته ناكۆكی نێوان لایه‌نه‌كان و یه‌كێكه له ته‌حه‌دییه‌كان، به‌وپێیه‌ی توركمان و عه‌ره‌ب به پێكهاته و كاره‌كانیان رازی نین.
ماردین جۆج قایا، ئەندامی مەكتەبی سیاسی بەرەی توركمانی به (كه‌ركوك ناو)ی وت "نامانه‌وێت ئه‌و ده‌سته‌یه‌ی ئێستا كۆمسیۆن له كه‌ركوك هەڵبژاردنی داهاتوو به‌ڕێوه‌ببات، چونكه لە گەندەڵی و ساختەكاری و یاریكردن بەئەنجامەكان تێوەگلاون".
به‌بڕوای قایا به‌شێكی ناڕه‌زاییه‌كانیان به‌رانبه‌ر كۆمسیۆن ئه‌وه‌یه، "بونه‌ته هۆكاری پشێوی و تائێستاش دۆسیه و به‌ڵگه‌ی ته‌واو هه‌ه له ساخته‌كاری تێوه‌گلاون".
هه‌ردوو پێكهاته‌ی توركمان و عه‌ره‌ب، دوای كۆتاییهاتنی هه‌ڵبژاردنه په‌رله‌مانییه‌كه‌ی ئایاری 2018 بۆ چه‌ند هه‌فته‌یه‌ك ناڕه‌زاییان ده‌ربڕی دژی كۆمسیۆن و لایه‌نێكی سیاسی، به تۆمه‌تی ساخته‌كاری له پرۆسه‌كه‌دا.
حاتەم تائی، وتەبێژی ئەنجومەنی عەرەبی به (كه‌ركوك ناو)ی وت "ناعەدالەتی لەدابەشكردنی پۆستەكان و لە هەیكەلیەتی ئێستای ئۆفیسی كەركوكی كۆمسیۆن هەیە، ئەمجارە دەمانەوێت بەهەر شێوەیەك بێت بگۆڕدرێت چونكه بۆته سه‌رچاوه‌ی چه‌ندین كێشه بۆ پێكهاته‌كان".
دوایین هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانی عیراق لە ساڵی 2013دا بەرێوەچوو، جگە لە كەركوك كە 14 ساڵە لەو پرۆسەدا بەشدارنییە، ئه‌وه‌ش بەهۆی ناكۆكی پێكهاتەكانه‌وه له‌سه‌ر چه‌ند مادده‌یه‌ك، له نێویاندا تۆماری ده‌نگده‌ران و ئاساییكردنه‌وه‌ی دۆخی دانیشتوانی كه‌ركوك.
دۆسیه‌ی ئه‌منی كه‌ركوك، له دوای روداوه‌كانی 16ی ئۆكتۆبه‌ری 2017 و گه‌ڕانه‌وه‌ی هێزه‌كانی حكومه‌تی ناوه‌ندی بۆ عیراق، بۆته جێی مشتومڕی لایه‌نه‌كان و پارتی دیموكراتی كوردستان له‌وكاته‌وه بایكۆتی هه‌ڵبژاردنی راگه‌یاندووه.
ێستا رەش و سپی تێكەڵ بووە، نازانین لەم شارە كێ مافی دەنگدانی هەیە و كێش بۆی نیە دەنگ بدات
یەكێتیی نیشتیمانیی كوردستانی هاوپه‌یمانی پارتی، پێیوایه هه‌وڵێك هه‌یه به پاساوی دۆخی ئه‌منی تا كه‌ركوك له‌و هه‌ڵبژاردنه بێبه‌شبكرێت.
جەنگی عیزەدین، جێگری لێپرسراوی مەڵبەندی كەركوكی یەكێتی بە (كەركوك ناو)ی وت لایه‌نێكی كوردی "رێگری دەكات و هەوڵی ڕێككەوتن دەدات لەگەڵ ئەو لایەنانەی دژایەتی هەڵبژاردن دەكەن تا جارێكیتر بەبیانوی ناسەقامگیری ئەمنی و سیاسی پارێزگاكە، كەركوك لەو پڕۆسەیە بێبەش بێت".
تۆماری ده‌نگده‌ران، یه‌كێكه له ناكۆكییه سه‌ره‌كییه‌كانی نێوان پێكهاته‌كان و هێشتا له‌وباره‌وه رێككه‌وتنی كۆتایی نییه.
لێپرسراوه‌كه‌ی به‌ره‌ی توركمانی وتی "ئێستا رەش و سپی تێكەڵ بووە، نازانین لەم شارە كێ مافی دەنگدانی هەیە و كێش بۆی نیە دەنگ بدات.. لەهەڵبژاردنە پەرلەمانیەكەی 12ی ئایاری ساڵی ڕابردوو ئەزمونێكی زۆر خراپ نیشاندرا".
له یاسای هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكاندا، مادده‌ی 35 تایبه‌ته به كه‌ركوك و له بڕگه‌یه‌كیدا داوای پێداچونه‌وه‌ی به تۆماری ده‌نگده‌راندا كراوه، ئه‌گه‌ریش له‌و ماوه‌یه نه‌كرا لانیكه‌م له شه‌ش مانگ دوای ده‌ستبه‌كاربونی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای هه‌ڵبژێردراو ئه‌و هه‌نگاوه بنرێت.
وته‌بێژی ئه‌نجومه‌نی عه‌ره‌بی ده‌ڵێت "یارییەكی زۆر و گۆڕانكاری بەرچاو لەتۆماری دەنگدەران كراوە لەپێش 16ی ئۆكتۆبەری 2017، بۆیە دەبێت ئەو تۆمارە پاك بكرێتەوە تا دڵنیایی بەهەموان بدرێت".
هه‌مواری یاسای هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان، خوێندنه‌وه‌ی خوێندنه‌وه‌ی یه‌كه‌می بۆ كراوه و بڕیاره له دانیشتنه‌كانی داهاتوودا ده‌نگ له‌سه‌ر گۆڕانكارییه‌كان بدرێت.
جێگری لێپرسراوی مه‌ڵبه‌ندی كه‌ركوكی یه‌كێتی وتی "لە ڕێی نوێنەرەكانمان لە پەرلەمانی عیراقی هەوڵی رێككەوتن دەدەین لەگەڵ عەرەب و توركمان تا یاساكە تێپەڕێنین"، جه‌نگی عیزه‌دین جه‌ختیشیكرده‌وه " پێكهاتەی كورد زۆر بەسانایی و سەرباری ئەو گۆڕانكارییانەی دوای 16ی ئۆكتۆبەر ڕِویانداوە دەتوانێت سەدا 51ی هەڵبژاردن بباتەوە بەڵام بەمەرجی یەكڕیزی".
له مادده‌ی تایبه‌ت به كه‌ركوكی یاسای هه‌ڵبژاردندا، بڕگه‌یه‌ك بۆ چۆنیه‌تی به‌ڕێوه‌بردنی پارێزگاكه دانراوه دوای هه‌ڵبژاردن، به‌جۆرێك ئه‌نجومه‌ن میكانیزمێك دابنێت بۆ دابه‌شكردنی پۆسته باڵاكان.
هه‌روه‌ها هاتووه ده‌ره‌نجامی ئه‌و هه‌ڵبژاردنه بۆ ئامانجی رێكاری ئیداری و یاسایی په‌یوه‌ست به داهاتووی پارێزگای كه‌ركوك به‌كارناهێنرێت.
لەڕێی نوێنەرەكانمان لە پەرلەمانی عیراقی هەوڵی رێككەوتن دەدەین لەگەڵ عەرەب و توركمان تا یاساكە تێپەڕێنین
حاتەم تائی ده‌ڵێت "رێژەی ئەندامانی عەرەب لەئەنجومەن ڕێژەیەكی ناڕاستە، بۆیه داوای هەڵبژاردن دەكەین لەپێناو دەرخستنی سەنگی حەقیقی خۆمان"، وتەبێژی ئەنجومەنی عەرەبی وتیشی "هەوڵەكانمان لەپەرلەمان بۆ تێپەڕاندنی یاساكە بەردەوامە .. داواكارییه‌كیشمان له‌وباره‌یه‌وه دابه‌شكردنه‌وه‌ی پۆسته‌كان به‌رێژه‌ی سه‌دا 32".
ئەنجومەنی پارێزگا كە لە 41 ئەندام پێكدێت، 26 ئەندامی لە لیستی برایەتییە (كورد)، توركمان بە هەردوو مەزهەبی شیعە و سوننە نۆ ئەندام و پێكهاتەی عەرەبیش شەش ئەندامیان هەیە.
ئەندامەكەی مەكتەبی سیاسی بەرەی توركمانی نه‌یشارده‌وه دو هه‌فته‌یه ئەمریكییەكان بەجیاجیا لەگەڵ پێكهاتەكان كۆبونەتەوە، "بەئامانجی فشارخستنە سەریان تا لەسەر میكانیزمێكی تەوافوقی بگەنە رێككه‌وتن".
ماردین جۆج قایا رونیكرده‌وه ئه‌وان گه‌شبینن بگه‌نه رێككه‌وتن له‌سه‌ر چاره‌سه‌ری ناكۆكییه‌كان به ره‌زامه‌ندی هه‌موان، له نێویاندا دابه‌شكردنی یه‌كسانی پۆسته‌كان.
پارێزگای كەركوك، وەكو ناوچەیەكی جێناكۆك لە دوای ساڵی 2003وە لەسەر بنەمای پرۆژەیەكی مام جەلال، سكرتێری كۆچكردوی یەكێتیی پۆستەكانی لەسەدا 32 بۆ هەریەك لە پێكهاتەكانی كورد، عەرەب‌و توركمان دیاریكرا، لەگەڵ سەدا چوار بۆ كریستیان، به‌ڵام ئێستا ناكۆكی له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه هه‌یه.
