کاکەییەکانی داقوق و خانەقین لە ناوچەکانی جێناکۆک سێ بژاردەیان لەبەردەمدایە: چۆڵکردنی گوندەکان، پێکهێنانی هێزێکی تایبەت بە خۆیان، یان پاراستنیان لەلایەن هێزێکی سەرۆکایەتی کۆمارەوە تا دۆخی ئەمنی ئاساییدەبێتەوە. ئەو سێ بژاردە ناچارییە کە دیارنییە کامیان پەسەند دەكرێت، لەپێناو مانەوەیاندایە لەزێدی مێژوییان.
ئەو سێ بژاردەیە لە 21ی حوزەیران لە دانیشتنێکدا ئاراستەی بەرهەم ساڵح سەرۆک کۆماری عیراق کرا، کاتێک لە کۆشکی سەرۆکایەتی لەگەڵ ژمارەیەک کەسایەتیی کاکەیی کۆبۆوە.
کۆبونەوەکە هاوکات بوو لەگەڵ زیادبونی توندوتیژییەکان دژ بەو پێکهاتە ئایینییە لە هەردوو قەزای داقوق و خانەقین لە پارێزگاکانی کەرکوک و دیالە. كە لە سێ مانگی رابردودا روبەڕوی کوشتن، هەڕەشە و لەناوبردنی بەرهەمە کشتوکاڵییەکانیان بونەوە و ژیانیان لە مەترسیدایە، لەوکاتەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا بڵاوبۆتەوە.
شەمسەڵا گۆران، کە بە نوێنەرایەتی کاکەییەکانی خانەقین لە کۆبونەوەکەی سەرۆک کۆماردا بەشداربوو، بە (کەرکوک ناو)ی وت "مەترسییەکانی سەر کاکەییەکانمان لە خانەقین و داقوق و ناوچەکانی تری جێناکۆک لە عیراق بۆ سەرۆک کۆمار رونکردەوە، بەڕاشکاویی وتمان ئەگەر ژیانمان ناپارێزن و چارەسەری دۆخی ئەمنیمان بۆ ناكەن بە ناچاریی گوندەکانمان چۆڵدەکەین".
بەڕاشکاویی وتمان ئەگەر ژیانمان ناپارێزن و چارەسەری دۆخی ئەمنیمان بۆ ناكەن بە ناچاریی گوندەکانمان چۆڵدەکەین
جگە لە بژاردەی جێهێشتنی ناچاریی ناوچەکە، کاکەییەکان دوو بژاردەی تریان خستۆتە بەردەم سەرۆکایەتی کۆمار، "پێکهێنانی هێزێک لە پێکهاتەی ئایینیی کاکەیی لە ناوچەکانیان، یان هێزێکی سەرۆکایەتی کۆمار تا ئاساییکردنەوەی دۆخی ئەمنی لە ناوچە کاکەیینیشنەکان بمێنێتەوە"، وەک شەمسەڵا وتی.
ئەو دۆخە ئەمنییەی کە بەرۆکی کاکەییەکانی گرتووە، لەگەڵ سەرهەڵدان و بڵاوبونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا زیاتر بووە، وەک خۆیان دەڵێن رەنگە هۆکارێکی سەرقاڵبونی هێزەئەمنییەکان بێت بە جێبەجێکردنی سەپاندنی قەدەغەی هاتوچۆ لەناو شار و دەوروبەری، کە لە ناوەڕاستی ئازارەوە دەستیپێکردووە.
لەوکاتەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا بڵاوبۆتەوە 15 کاکەیی لە خانەقین و داقوق کوژراون و هەشتی تر برینداربون، ئەوەش بەپێی ئامارێکی کاکەییەکانی پارێزگای سلێمانیی و هەڵەبجە.
کاکەییەکانی سلێمانی و هەڵەبجە لە بەیاننامەیەکی ناڕەزاییدا جەختدەکەنەوە لەوەی "زیانی ماڵی زۆر بە کاکەییەکانی ئەو دوو قەزایە و سەرچاوەی بژێوییان گەیشتووە، هەر لە سوتاندنی بەرهەمەکانیان و تێکدانی سەرچاوەی ئاو و ئامێر کشتوکاڵییەکانیان"، جەختیشکراوەتەوە "ئەگەر بێت و به‌ر به‌و هه‌ڵمه‌تی پاکتاوی کاکه‌ییه نه‌گیرێت، ناوچه‌که روبه‌ڕوی مه‌ترسیی کۆمه‌ڵکوژیی ده‌بێته‌وه".
شەمسەڵا گۆران، بە (کەرکوک ناو)ی وت "هەڵکەوتەی جوگرافی گوندە کاکەییەکان لە هێڵی بەریەککەوتنی چەکدارانی توندڕەو و هێزە ئەمنییەکاندایە و زۆرینەیان لە ناوچەکانی جێناکۆکن کە هێشتا بەپێی دەستوری خاوەندارێتی ناوچەکە یەکلاینەکراوەتەوە، ئەوەش هۆکاری ئەو توندوتیژییانەیە".
زیاتر وتی "مادام گوندەکانمان کەوتۆتە ناوچەکانی جێناکۆک و بەپێی ماددەی 140ی دەستور دەتوانرێت هێزی حکومەتی فیدراڵ و هەرێمی لێبێت، ئەوە بۆ ئێمە گرنگترە و هەماهەنگی زیاتر دەبێت و پارێزراو دەبێت".
دوو سەرچاوە لە سەرۆکایەتی کۆمار بۆ (کەرکوک ناو) جەختیانکردەوە لەوەی سەرۆک کۆمار لەگەڵ مستەفا کازمی، سەرۆک وەزیران لەهەوڵدایە بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێک و بڕیارە بەمنزیکانە کۆبونەوەیەک بۆ ئەو مەبەستە رێکبخەن.
ڤیدیۆ: خوێندنەوەی بەیاننامەیەكی ناڕەزایی كاكەییەكانی سلێمانی و هەڵەبجە دژی ئەو توندوتیژییانەی بەرامبەر كاكەییەكانی ناوچەكانی جێناكۆك دەكرێت 18ی حوزەیران
یەکێک لە سەرچاوەکان کە دەسەڵاتی لێدوانی رۆژنامەوانی نییە، وتی "بژاردەی رەوانەکردنی هێزێکی سەرۆکایەتی کۆمار بۆ ناوچەکە قورسە و پێکهێنانی هێزێکی کاکەییش لە دەسەڵاتی سەرۆک کۆماردا نییە، بۆیە لەگەڵ کازمیدا بیر لە رێگاچارەی تر دەکرێتەوە".
شەمسەڵا گۆران، وتی "سەرۆک کۆمار زانیاری تەواوی لەسەر سنورەکە ھەبوو و وتویەتی لەگەڵ سەرۆک وەزیران تاوتوێی داواکارییەکانتاین دەکەین و هەوڵی چارەسەر دەدەین".
سەرۆک کۆمار لە کۆبونەوەکەدا وتویەتی "کاکەیی پێکهاتەی رەسەنی عیراقن و نابێت فەرامۆشبکرێن".
راسپاردنی کێشەی کاکەییەکان بە کۆبونەوەی تر، لەکاتێکدایە خەریکە کاکەییەکان رەنجی ئەمساڵیان لە کشتوکاڵ لەناودەچێت، بەهۆی ئەوەی ناتوانن لەژێر دۆخێکی ئەمنی پارێزراودا کاربکەن.
محەمەد عەزیز، جوتیار لە ناوچەی حەفتەغار لە داقوق، لەناو زەوییە کشتوکاڵییەکەیدا بە (کەرکوک ناو)ی وت "لەبەر کۆرۆنا و دۆخی ئەمنی، کشتوکاڵمان دواکەوتووە، بۆ نمونە ساڵانە ئەوکاتەی بامییەی ئێمە پێدەگەیشت نرخەکەی بەرز بوو، هەر کیلۆیەکمان دەدا بە دوو هەزار دینار، بەڵام ئێستا هێشتا پێنەگەیشتووە و درەنگ کەوتووە لە بازاڕیش بۆتە 750 هەزار، تا دۆخی ئەمنی باشتر بکرێت و کۆرۆنا نەمێنێت بۆ ئێمە باشترە".
لەبەر کۆرۆنا و دۆخی ئەمنی، کشتوکاڵمان دواکەوتووە
کاکەییەکان هیچ گروپێکی دیاریکراو بەو هێرش و توندوتیژییانە تۆمەتبارناکەن، تەنیا وەکو "گروپی تیرۆریستی" ناویان دەبەن.
لە بەیاننامەکەی کاکەییەکانی سلێمانی و هەڵەبجەدا جەختکراوەتەوە لە پێویستی دانانی میکانزیمێکی گونجاو و کارا بۆ پاراستنی کاکەییەکان لە داقوق و خانەقین، بۆ ئەوەش هەردوو حکومه‌تی فیدراڵ و هەرێمی کوردستان بە بەرپرسیار دادەنێن.
ڤیدیۆ: كۆبونەوەی كاكەییەكان لەگەڵ بەرهەم ساڵح، سەرۆك كۆماری عیراق لە بەغدا 21 حوزەیران
هەروەها داوا له نوێنه‌ری وڵاتانی هاوپه‌یمانی دژی تیرۆر و وڵاتانی پشتیوان له مافه‌کانی مرۆڤ دەکەن رۆڵیان له پاراستنی کاکه‌ییه‌کاندا هه‌بێت و پێیانوایە بە "پیلان هەوڵی سڕینەوە و ئاوارەکردنی کاکەییەکان دەدرێت".
لە ئێستادا ئەو پێکهاتە ئایینییە ئومێدی لەسەر بەڵێنی سەرۆکایەتی کۆمار هەڵچینیوە و چرکە بە چرکە دەژمێڕن بۆ بڕیارێک کە ببێتەهۆی پاراستنی ژیان و بژێوییان.
بەڵام زیاد شێخ فەھاد، یەکێک لە سەرۆک ھۆزەکانی کاکەیی لە داقوق بۆ (کەرکوک ناو) وتی "بەر لە بڵاوبونەوەی کۆرۆناش ئەو مەترسییانەمان گەیاندە سەرۆکایەتی کۆمار و لیژنەیەکی سەربازییان بۆ لێکۆڵینەوە پێکهێنا، بەڵام هیچی لێ سەوزنەبوو".
"پێش کۆرۆنا تەنیا لە چەند ناوچەیەک دەکراینە ئامانج، ئێستا لە زۆر ناوچە کراوینەتە ئامانج و توندوتیژییەکانیش زیادیان کردووە".
