ئەحمەد حەسەن، هاوڵاتییەكی ئێزیدیی دانیشتوى كۆمەڵگەی خانەسور لە سنوری ناحیەی سنونێ، لەگەڵ تەواوی ئەندامانی خێزانەكەی نیوەڕۆی دووی ئایار، ماڵەكەیان بەجێهێشت و بۆ جاری سێیەم لە هەشت ساڵی رابردودا ئاوارەبونەوە.
"جارێك بەهۆی هێرشی داعش، رۆژێك بەهۆی بۆردومانی توركیا و ئێستاش شەڕی یەبەشە و سوپای عیراق"، ئەحمەد حەسەن، داوایكرد، حكومەتی عیراق كۆتایی بەو نەهامەتییانە بهێنێت كە بەسەر ئێزیدییەكانی قەزای شنگالدا دێت.
جارێك بەهۆی هێرشی داعش، رۆژێك بەهۆی بۆردومانی توركیا و ئێستاش شەڕی یەبەشە و سوپای عیراق
بەرەبەیانى دووشەممە دووی ئایار، هێزێکى سوپای عیراق هێرشیكردە سەر دوو خاڵى ئاسایشى ئێزیدخان لە ناحیەی سنونێ لە شنگال، بەهۆیەوە شەڕ لە نێوان هەردولا دروستبوو، كە بەپێی زیاد لە سەرچاوەیەكی ئەمنی و حكومی بۆ (كەركوك ناو)، سەربازێكی سوپای عیراق كوژراوە و 12ی تر برینداربون، لەگەڵ كوژرانی شەڕڤانێكی ئاسایشێكی ئێزیدخان و برینداربونی یەكێكی تر.
بەهۆی ئەو شەڕەوە و بەپێی ئاماری وەزارەتی ناوخۆی حكومەتی هەرێمی كوردستان، زیاتر لە 700 خێزان تا ئەمڕۆ سێشەممە 3ی ئایار ئاوارەی پارێزگای دهۆك بون، بەشێكیان چونەتە كەمپەكان و بەشێكی تریان هەر لەناو شاری دهۆكدا جێگیربون.
ئەحمەد حەسەن، كە یەكێك بوو لەو خێزانانە، لە ئابی 2014 بەهۆی شەڕی داعشەوە ئاوارەی دهۆك بووە، دواتر لە ساڵی 2016 گەڕاوەتەوە زێدی خۆی، بەڵام جارێكی تر بەهۆی بۆردومانی توركیا بۆ ناوچە جیاوازەكانی شنگال، ئاوارەبۆتەوە.
ئەو وتی "دوای ئەوەش جارێكی تر كەمپی ئاوارەیمان بەجێهێشت، بەڵام بەداخەوە دوێنێ بەهۆی شەڕی سوپا و یەكینەكانی بەرخودانی شنگال (یەبەشە) جارێكی تر ماڵەكانمان بەجێهێشتەوە و ئێستا لە كەمپی چەم مشكۆین لە دهۆك، خوا قبوڵدەكات لەو ماوەیەدا سێجار ئاوارەبین، هەركەسێك بەپێی خواستی خۆی یاری بە چارەنوسی شنگال و خەڵكەكەی دەكات".
"هێشتا هیچ خێوەتێكمان پێنەدراوە، نازانین چارەنوسمان چی دەبێت، ئایا بەیەكجاریی لە دهۆك دەبین یان حكومەتی فیدراڵی چارەسەری كێشەكانمان دەكات"، ئەحمەد حەسەن وایوت.
هێشتا هیچ خێوەتێكمان پێنەدراوە، نازانین چارەنوسمان چی دەبێت
حەسەن حەجى، دانیشتوی کۆمەڵگەی دووگرێ سەر بە ناحیەى سنونێ – بەشێكی شەڕەكە لەو كۆمەڵگەیەدا بوو-، وتی "كاتژمێر دووی نیوەڕۆ ماڵەكانمان لە ترسی ژیانی خۆمان بەجێهێشت، رێگاكان زۆربەی داخرابون و قەرەباڵغ بون، بۆیە تا هەشتی شەو نەگەیشتینە دهۆك".
ئەو لە ساڵی 2019 گەڕاوەتەوە زێدی خۆی، وتی "ئەمڕۆ كە ئاواربومەوە، لە رێگا هەندێک دیمەنم بینى سەردەمی شەڕی داعشی بیرخستمەوە".
خێزانەكەی حەسەن حەجی، 30 كەسن و ئێستا لە دهۆك چاوەڕێی حكومەتن هاوكارییان بكات لە پێدانی خێمە و خواردن و پێداویستی خەوتن.
ئەو وتی "داوادەكەم جگە لە هێزی فەرمی عیراق, هیچ هێزێكی تر لە شنگال نەمێنێت".
ئەو داوایە لەكاتێكدایە لانیكەم شەش هێزی ئەمنی جۆراوجۆر لە قەزای شنگالدا هەن، ئەوەش ئێزیدییەكانی نیگەرانكردووە.
یەكینەكانی بەرخودانی شنگال (یەبەشە)، كە لەگەڵ سوپای عیراق لە كێشەدان، بە نزیك لە پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) ناودەبرێن، بەڵام ئەو هێزەش بەشی هەرە زۆری چەكدارەكانیان سەر بە دەستەی گشتی حەشدی شەعبین، بەو پێیەش بێت هێزێكی دانپێدانراون لەلایەن پەرلەمانی عیراقەوە. هەروەها هێزەكانی ئاسایشی ئێزیدخانیش سەر بە یەبەشەن.
حەسەن حەجی، وتی "ئەگەر هێزەكان رێكنەخرێنەوە، شەڕو ماڵوێرانی بەردەوامدەبێت".
لە ئێستادا تاكە رێگا كە حكومەتی عیراق بەردەوام جەخت لە جێبەجێكردنی دەكاتەوە بۆ چارەسەركردنی كێشەی شنگال، جێبەجێكردنی رێككەتننامەی شنگالی 2020یە لە نێوان هەردوو حكومەتی فیدراڵ و حكومەتی هەرێم، بەپێی ئەو رێككەوتنەش بێت دەبێت هێزەكانی نزیك لە پەكەكە شنگال بەجێبهێڵن.
لەو ململانێیەدا قوربانی سەرەكی ئێزیدییەكانن، كە بەپێی وتەی دیان جەعفەر، بەڕێوەبەری فەرمانگەی كۆچ و كۆچبەرانی سەر بە وەزارەتی ناوخۆی حكومەتی هەرێم، تا ئەمڕۆ سێشەممە سێی ئایار، زیاتر لە 700 خێزانی ئێزیدی ئاوارەی پارێزگای دهۆك بون.
ئەو بۆ (كەركوك ناو) جەختیكردەوە "چوار هەزار و 83 کەس لە چوارچێوەی ئەو 700 خێزانەدا هاتونەتە دهۆك، بەشێکیان چونەتە لاى خزم و کەسوکاریان لەناو کەمپەکان، بەشێکى تریان لە دەرەوەى کەمپ لاى خزم و کەسوکاریان نیشتەجێ بون".
لەلایەن هەردوو فەرمانگەی كۆچ و كۆچبەرانی عیراق و رێكخراوی بارزانی، دەستكراوە بە دابەشكردنی هاوكاریی بەسەر ئاوارەكاندا.
قه‌زای شنگال، به‌دوری 120كم ده‌كه‌وێته خۆرئاوای موسڵ و له روی ئیدارییه‌وه سه‌ر پارێزگای نه‌ینه‌وایه، به‌ڵام ناوچه‌یه‌كی جێناكۆكه له نێوان هه‌ردوو حكومه‌تی فیدراڵی عیراق و هه‌رێمی كوردستان.
منیفا یوسف بەکر، چالاکوانێکى ژنە لە ناوەندى ناحیەى سنونێ، بە (كەركوك ناو)ی وت "چارەسەرى کێشەکانى شنگال زۆر قورسن، چونکە زۆر لایەن و هێزى سیاسى لەناوچەکەدا هەن، لەمەش خراپتر دەستتێوەردانى دەرەکى هەیە بەتایبەت وڵاتانى دەوروبەر لە كاروباری شنگال، سەرەڕاى هەموو ئەمانە، بە بڕاوى من ئاوارەبون چارەسەر نییە، باشتروایە خەڵکى شنگال و سنونێ لە ماڵەکانى خۆیان بمێننەوە".
