"بۆ كوێ بگەڕێمەوە؟ خانوەكەیان لەگەڵ زەویدا تەخت كرد، ژیانیشم پارێزراو نییە"، ته‌حسینه محەمەد، ژنە ئاوارەییەكی كەمپی قورەتوو لە سنوری ئیدارەی گەرمیان زیاتر وتی "بە زۆریش ناگەڕێمەوە سەعدییە، ئەگەر كەمپم لێ دابخەن دەچم روو لەم گوندانەی دەوروبەر دەكەن".
ناوەڕاستی 2014 كاتێك شەڕی دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق و شام (داعش) دەستیپێكرد، خێزانەكەی تەحسینە روبەڕوی ژیانێكی ناهەموار بونەوە، ناچاربون بۆ پاراستنی ژیانیان ناحیەی سەعدییە لە پارێزگای دیالە چۆڵبكەن و روو لە قەزای كەلار بكەن لە پارێزگای سلێمانی.
دوای نزیكەی نۆ ساڵ لەو روداوە، هێشتا تەحسینە و خێزانەكەی لە ئاوارەییدا دەژین لە كەمپی قورەتوو لە گەرمیان، سەر بە پارێزگای سلێمانی.
لەناو كەمپەكەدا تەحسینە دوكانێكی بچوكی كردۆتەوە، ئەوەش سەرچاوەی سەرەكی بژێوی ژیانیانە، "لێرە ئەمنیەتم پارێزراوە، ترسمان لە حەشدی شەعبی هەیە بۆیە ناگەڕێینەوە، خانوكەشم لە بۆردوماندا روخێنرا، ئیتر بۆ كوێ بگەڕێمەوە، ناچاریشم بكەن ناگەڕێمەوە".
پێداگری تەحسینە و هەزاران ئاوارەی تر لە قەزا و ناحییەكانی سنوری ئیدارەی گەرمیان بۆ مانەوە و نەگەڕانەوەیان بۆ شوێنی خۆیان، لەكاتێكدایە حكومەتی فیدراڵی عیراق، لە چوارچێوەی كارنامەكەیدا دەیەوێت هەرچی كەمپی ئاوارەیی هەیە دایبخات، بە هەرێمی كوردستانیشەوە.
ئیبراهیم داود، خەڵكی قەزای شارەبانە و لەهەمان كەمپی تەحسینە دەژیت، وتی "هیچ قەرەبویەكمان ناكەنەوە بۆ ئەوەی بگەڕێینەوە، ئەگەر هاوكاریی نەكرێین ناتوانین لە زێدی خۆمان بژین".
ئەگەر هاوكاریی نەكرێین ناتوانین لە زێدی خۆمان بژین
لە گەرمیان دوو كەمپی قورەتوو و تازەدێ ماون، كە بەپێی ئیدارەی گەرمیان 250 ئاوارەی تیا ماوە، بەڵام بەگشتی زیاتر لە 30 هەزار ئاوارە تێكەڵ بە كۆمەڵگەی خانەخوێ بون و لە شار و گوندەكانی ئیدارەی گەرمیان نیشتەجێ بون. ئاوارەكان خەڵكی جرفی سەخەر، سەعدییە، شارەبان و رومادین.
بەپێی وەزارەتی ناوخۆی حكومەتی هەرێمی كورستان، 26 كەمپی ئاوارەی ناوخۆیی لە هەرێمی كوردستاندا هەن.
جەختكردنەوەی ئاوارەكان لە بونی گرفتی ئەمنی لە ناوچەكانیان، لەكاتێكدایە ئه‌حمەد زرگوشی، به‌ڕێوەبه‌ری ناحیه‌ی سه‌عدییه، ده‌ڵێت "ئاوارەكان دەتوانن بگەڕێنەوە، ئێستا دۆخی ئەمنی سەعدییە زۆر باشە و دەستكراوە بە پڕۆژەی خزمەتگوزاریی و ئاوارەكان روبەڕوی هیچ كێشەیەك نابنەوە".
وتیشی "لە ئیدارەی ناحییە لیژنەیەكی پێكهێنراوە بۆ ئەو خێزانانەی خانووەكانیان بەهۆی شەڕەوە روخێنراوە". لەگەڵ ئاماژەدان بە رێكخراوێكی نێودەوڵەتی كە ئەركی نۆژەنكردنەوەی خانووە روخاوەكان لە ئەستۆ دەگرێت.
حکومه‌تی عیراق له‌ساڵی 2020 له‌چوارچێوه‌ی پلانێکدا زۆرینه‌ی که‌مپه‌کانی داخست و ئاواره‌کانی گه‌ڕانده‌وه، به‌ڵام ئه‌و هه‌نگاوه ئاواره‌کانی هه‌رێمی کوردستانی نه‌گرته‌وه.
سابر مه‌شکور، به‌ڕێوەبه‌ری نوسینگه‌ی سلێمانی کۆچ و کۆچبه‌رانی عیراق، دەڵێت "ئەگەر ئاواره‌کان خۆیان رەزامەند نەبن بە گەڕانەوە، ئەوە نه حکومه‌تی عیراق و نه حکومه‌تی هه‌رێم ناتوانن زۆریان لێبکهەن، جگه له هۆشیاركردنەوەیان بۆ گەڕانەوە... ئێمە ئێستا لەو قۆناغەداین نازانین چۆن چارەسەریان بۆ بكەین".
بەگشتی دۆخی ئەمنی، نەمانی شوێنی نیشتەجێبون و خزمەتگوزاریی لە گەورەترین بەربەستەكانی بەردەم گەڕانەوەی ئاوارەكانی سنوری گەرمیانن، وەك ئەوەی خۆیان ئاماژەیان پیدا.
ره‌حمان یاسین، ئاواره‌یه‌کی قەزای شارەبانە لە دیالە، وتی "ئه‌گه‌ر كەمپەكەمان دابخرێت و ناچار به گه‌ڕانه‌وه بکرێم، ئەوا له ده‌ره‌وه‌ی که‌مپ و سه‌رجادە خێمه هەڵدەدەم و لە ناویا دەژیم".
ئه‌گه‌ر كەمپەكەمان دابخرێت و ناچار به گه‌ڕانه‌وه بکرێم، ئەوا له ده‌ره‌وه‌ی که‌مپ و سه‌رجادە خێمه هەڵدەدەم و لە ناویا دەژیم
ئه‌حمەد سه‌عید، ئاوارەیەكی ترە و خەڵكی رومادییە، وتی "لە ناوچه‌که‌ی ئێمه باری ئه‌منی جێگیر نییه، هێزه‌کانی حه‌شدی شه‌عبی له‌و ناوچانه باڵادەستن و كێشە بۆ خەڵك دروستدەكەن".
لەگەڵ جەختكردنەوە لە نەگەڕانەوەیان، ئاوارەكانی نێو كەمپەكان روبەڕوی گرفتی كەمی هاوكاریی رێكخراوەكان و وەزارەتی كۆچ بونەتەوە، بۆیە ناچاربون بچنە دەرەوەی كەمپ و بژێوی ژیان پەیدابكەن.
بێستون ژاڵەیی، لێپرسراوی کاروباری مرۆیی ئاواره‌کان له ئیداره‌ی گه‌رمیان، وتی "ئه‌و رێکخراوانه‌ی لە ناوچەكە بۆ هاوكاریكردنی ئاوارەكان ماونه‌ته‌وه ژماره‌یان زۆر که‌مه، نه‌بونی هاوکاری دارایی وایکردووه بنکه‌ی ته‌ندروستی هه‌ردوو که‌مپ خزمه‌تگوزارییه‌کانی رابگیرێت".
"سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی وه‌زاره‌تی کۆچ و کۆچبه‌رانی عیراق ناو به‌ناو پاکێجی خواردن به‌سه‌ر ئاواره‌کاندا دابه‌شده‌کات، بەڵام له‌ڕوی بژێوی ژیانه‌وه ئاواره‌کان ته‌نها پشت به‌و هاوکارییانه نابه‌ستن، بەڵكو خۆیان کارده‌کەن و دۆخی ژیانیان به‌گشتی مامناوه‌نده".
رادیۆی دەنگ – كەركوك ناو
