خەڵكی پارێزگای نەینەوا دڵخۆشن بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق بۆ تاپۆكردنی خانووە زیادەڕۆكانیان، هەرچەندە لە دڵەڕاوكێدان لە تێچوی تاپۆكردن. هەندێك پێیانوایە پرۆسەكە كاریگەریی لەسەر سەقامگیری ناوچەكە و گەڕانەوەی ئاوارەكان دەبێت، كە هێشتا 137 هەزاریان لە نێو كەمپەكاندا ماونەتەوە.
ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق لە 13ی كانونی دووەم بڕیاریدا تەواوی خانووە زیادەڕۆكانی پارێزگاكانی عیراق تاپۆبكرێن، جگە لە كەركوك و هەرێمی كوردستان، بڕیارەكە هەرچەندە هێشتا نەگەیشتۆتە پارێزگاكان بۆ جێبەجێكردن، بەڵام خەڵكی لە چاوەڕوانیدان بۆ دەستپێكردن.
جیهاد سەعید، دانیشتوی ناوەندی ناحیەی باشیك لە دەشتی نەینەوا، وتی "بڕیارەكە دڵخۆشی كردوین، دەبین بە خاوەنی خانوی خۆمان، بەڵام گرنگە تێچووی تاپۆكردن لە توانای خەڵكی ناوچەكەدا بێت".
زۆرینەی پارێزگای نەینەوا زیاتر لە سێ ساڵ لە ژێر دەسەڵاتی دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق و شام ناسراو بە (داعش)دا بون و خەڵكەكەی ئاوارەبون، هێشتا چەندین كەمپی ئاوارەی خەڵكی نەینەوا لە پارێزگای دهۆك دەژین و نەگەڕاونەتەوە.
خانووەكەی جیهاد 240 مەترە و لە ناوەندی باشیك لەسەر زەوییەكی موڵكی شارەوانی بە زیادەڕۆ دروستكراوە، "ئەگەر بۆ تاپۆكردنی خانووەكە داوای بڕە پارەیەكی زۆر بكەن، ناتوانین بیدەین"، زیاتر وتی "دۆخی خەڵك باش نییە لەڕوی بژێوی ژیان، پێویستە حكومەت رچاوی ئەوە بكات".
ئەگەر بۆ تاپۆكردنی خانووەكە داوای بڕە پارەیەكی زۆر بكەن، ناتوانین بیدەین
هیچ ئامارێكی رەسمی نییە چەند خانوی زیادەڕۆ لە پارێزگای نەینەوا دروستكراون، بەڵام بەپێی پێشبینییەكانی ئیدارەی ناوچەكان لە دوای گەڕانەوەی ئاوارەكان و كۆتاییهێنان بە دەسەڵاتی داعش، دروستكردنی خانوی زیادەڕۆ زیاتر بووە.
هەر بۆ نمونە لە ناوەندی شنگال و ناحییەكانی سنونێ و گرعوزێر سەدان خانوی زیادەڕۆ لەسەر موڵكی شارەوانی دروستكراون، بەگشتی لەسەدا 75ی خانووەكانی ئەو ناوچانە تاپۆیان نییە، بەپێی ئامارێكی شارەوانی شنگال.
كەمال شرۆ، بەڕێوەبەری فەرمانگەی شارەوانی شنگال بە (كەركوك ناو)ی وت "بڕیارە نوێیەكەی ئەنجومەنی وەزیرانمان بەدەستنەگەیشتووە، هیچ لیژنەیەكی شارەوانی نەینەواش سەردانی نەكردوین، بۆیە ئێمە هیچ هەنگاوێكمان نەناوە".
لەگەڵئەوەشدا پرۆسەكەی بە "گرنگ" وەسفكرد و جەختیكردەوە "دەبێتەهۆی سەقامگیری زیاتر و هانی ئاوارەكانیش دەدات بگەڕێنەوە بۆ زێدی خۆیان".
بەپێی نوێترین ئاماری وەزارەتی ناوخۆی حكومەتی هەرێم، هێشتا 137 هەزار و 616 ئاوارە كە زۆرینەی هەرە زۆریان ئێزیدین لە كەمپەكانی هەرێمی كوردستاندا دەژین، كە دابەشبون بەسەر 27 هەزار و 69 خێزان.
غەزوان داودی، بەرێوەبەری ناحیەی باشیك - سەر بە قەزای ناوەندی موسڵە (12كم باكوری خۆرهه‌ڵاتی موسڵ)، - بە (كەركوك ناو)ی وت "لەسەدا 70ی خانووەكانی باشیك تاپۆیان نییە و زۆرینەی هەرە زۆریان بە زیادەڕۆ دروستكراون، هەندێك لە سەردەمی حزبی بەعس (روخێنراو) زیادەڕۆیان كردووە و ئێستا دەڵێن خانوی خۆمانە، بەڵام لە بنەڕەتدا موڵكی حكومەتن، هەندێكیش لەم ساڵانەی دواییدا هەر لەسەر موڵكی دەوڵەت خانویان دروستكردووە".
لەسەدا 70ی خانووەكانی باشیك تاپۆیان نییە و زۆرینەی هەرە زۆریان بە زیادەڕۆ دروستكراون
غەزوان زیاتر وتی "ئەو زەوییانەی زیادەڕۆییان كراوەتەسەر، موڵكی شارەوانین، ئەوەش بە مانای ئەوە دێت كە لە كاتی تاپۆكردندا دەبێت لە شارەوانی بكڕنەوە... بەڵام ئەوە لەلایەن لیژنەیەكی تایبەتەوە دەبێت".
بەگشتی لە ساڵی 2003وە تاپۆكردنی خانوی زیادەڕۆ لە دەشتی نەینەوا راگیراوە، هەر بۆیە پرۆسەكە بەگشتی بە ئاسان دانانرێت و كاتی دەوێت.
رەفعەت سمو، یاریدەدەری پارێزگاری نەینەوا بۆ كاروباری كارگێڕی بە (كەركوك ناو)ی وت "ئاگاداری بڕیارەكەین، بەڵام جارێ هیچمان بەدەستنەگەیشتووە... دەبێت خەڵكی ئەوە بزانن كە خانووەكان لەسەر موڵكی شارەوانی دروستكراون و شارەوانی لەكاتی تاپۆكردندا گوژمەی خۆی دەوێت... بڕی پارەكە بەپێی شوێنەكە دەگۆڕێت، بۆ نمونە ناوەندی شاری موسڵ جیاواز دەبێت لەگەڵ قەزا و ناحییەكان، لە هەندێك شوێن تا 150 ملیۆن دینار دەڕوات".
بەڵام هێشتا رون نییە پارەكە بە قیست دەدرێت یان كاش، رەفعەت سمو وتی "لیژنەیەك هەموو ئەوانە یەكلاییدەكاتەوە... ئامانج لە بڕیارەكە ئەوەیە سیستمی ناوەندی شار و قەزا و ناحییەكان رێكبخرێتەوە و ئەو كێشانەی لە خانووە بێ تاپووەكاندا هەیە چارەسەر بكرێن".
