ئیدارەی كەركوك لە هەوڵدایە بە خێرایی هەنگاوبنێت بۆ زیادكردنی رێژەی سەوزایی لە شارەكە كە بەپێی ئامارەكان لەسەدا سێی تێنەپەڕاندووە.
ئەو هەنگاوە لەو مەترسی و لێكەوتانەی گۆڕانی ئاووهەواوە سەرچاوەی گرتووە، كە بەپێی شارەزایانی پزیشكی كەركوك ترس هەیە لە دوو دەیەی رابردودا شێرپەنجەی بۆری هەناسە و سییەكان لە پارێزگاكە بەرزبێتەوە.
محەمەد جبوری، پزیشكی راوێژكار و توێژەر لە بواری ژینگە، بە (كەركوك ناو)ی وت "پێویستە لەسەدا 10ی روبەری هەر شارێكی نیشتەجێبون بۆ سەوزایی تەرخانبكرێت، لەو چوارچێوەیەشدا لە كەركوك پێویستمان بە چاندنی ملیۆنان دار هەیە"، زیاتر وتی "لەگەڵ گرنگیدان بەو دارستان و سەوزاییەی لە شارەكەدا هەن، دەبێت كاربكەین بۆ ژینگە و لێكەوتەكانی گۆڕانی ئاووهەوا".
بەپێی ستانداردی جیهانی رێژەی سەوزایی لە شارەكان نابێت كەمتر بێت لەسەدا 30، بەڵام لە پارێزگای كەركوك وەك شكۆفە محەمەد، سەرۆكی رێكخراوی كوردستانێكی سەوز جەختیلێكردەوە "لەسەدا سێی تێنەپەڕاندووە".
شكۆفە لە ساڵی 2014ەوە كاردەكات بۆ زیادكردنی رێژەی سەوزایی و وتی "بە نیازنین واز لە سەوزكردنی شارەكە بهێنین تا دەگەین بە ستانداردی جیهانی، ئەوەش بە دار و دوانێك نابێت، پێویستییان بە ملیۆنان دار هەیە".
"بەپێی ستانداردی جیهانی دەبێت لە هەر 100 مەتر دوجایەك 25 مەتری پانتایی سەوزایی بێت، لەڕاستیدا بۆ ئەوەی بگەینە ئەو رێژەیە هێشتا زۆر دورین، ئەوەش بەمانای ئەوە دێت كە لە كەركوك زەنگی مەترسی هەیە، چونكە خەڵكی كەركوك لەناو دوكەڵی كۆمەڵێك كێڵگەی نەوتیدا دەژین، بۆ ئەوەی بگەین بەو رێژەیە لە ساڵێكدا پێویستمان بە یەك ملیۆن دار هەیە".
رێبوار تەها، پارێزگاری كەركوك لە دوای دەستبەكاربونی لە ئابی 2024دا لە یەكێك لە بڕیارەكانیدا جەختیكردەوە "لەمەودوا هیچ كۆمپانیایەك پڕۆژەی پێنادرێت ئەگەر هەزار دار نەچێنێت". هەر لەچوارچێوەی پاكڕاگرتنی ژینگەی كەركوك لە یەكی شوبات هەڵمەتێكی فراوانی پاككردنەوەی شارەكەی لە زبڵ و خاشاك دەستپێكرد.
محەمەد جبوری، پێیوایە زیادبونی رێژەی دانیشتووان و بەدوایدا زیادبونی كارگەكانی پیشەسازی، وایكردووە كواڵیتی هەوا تێكبچێت، "تاكە چارەسەر ئەوەیە روبەری سەوزایی زیادبكرێت، چونكە دارەكان دەبنە لەمپەر لەبەردەم خۆڵبارین و پیسبونی هەوا".
سەدا 90ـی خەڵك هەوای پیس و ناتەندروست هەڵدەمژن، لە نێویاندا هەوای عیراق یەكێكە لە "هەرە پیسترینی" وڵاتانی دنیا، ئەوەش بەگوێرەی (ئا کیو ئێر) کە کۆمپانیاییەکی سویسری تەکنۆلۆژیی کواڵیتی هەوایە.
رێكخراوی تەندروستیی جیهانی هۆشداری دەدات كە پیسبونی هەوای ناو ماڵ و دەرەوە، لە هەڕەشە گەورەكانی سەر ژیان و ئاووهەوان کە ساڵانە دەبنە هۆی مردنی پێشوەختەی حەوت ملیۆن كەس لە جیهاندا.
نیاز ئەحمەد، بەڕێوەبەری سەنتەری كەركوك بۆ شێرپەنجە، دەڵێت بەهۆی ئەوەی كەركوك كێڵگەی نەوتی گەورەی تیایە و كارگەی غازی لێیە، "بۆیە كاتێك دوكەڵەكەی دەچێتە ئاسمان و تێكەڵ بە هەوا دەبێت و خەڵكی هەڵیدەمژن، ئەوە كاریگەری لەسەر تەندروستی مرۆڤ هەیە و وادەكات رێژەی چەند جۆرێكی شێرپەنجە لە 20 ساڵی داهاتودا زیاد بكات، بە تایبەت شێرپەنجەی بۆری هەناسە و سییەكان".
شكۆفە محەمەد، یەكێكە لەو خانمانەی كەركوك كە زیاتر لە دەیەیەكە كاردەكات بۆ زیادكردنی سەوزایی و بەرەنگاربونەوەی گۆڕانی ئاووهەوا، سێ ساڵ لەمەوبەر لە گەڕەكی سێكانیان پڕۆژەی چاندنی نەمامی دەستپێكرد، كە دەكەوێتە سەر رێگای كەركوك – هەولێر.
"كێڵگە نەوتییەكان لە گەڕەكی سێكانیانەوە نزیكە و كاریگەری دوكەڵی چڕ و پیسبونی ژینگە و ئاووهەوای بەسەرەوەیە، ئێستا نەمامەكانی گەڕەكەكە گەورە بون"، شكۆفە زیاتر وتی "بەردەوام چاودێری نەمامەكان دەكەین بۆ ئەوەی بزانین چ جۆرە نەمامێك لەو ناوچەیە سەركەوتوو بووە و لەگەڵ ژینگەكەیدا دەگونجێت، هەروەها خەڵكەكە یارمەتیدەرمانن و بەردەوام لە گفتوگۆداین بۆ ئەوەی ئەگەر هەر نەمامێك لەناو بچێت نەمامی تریان بۆ بچێنین".
بەڵام ئەیوب سابیر، ئەندازیاری كشتوكاڵی لە باخچەكانی كەركوك، وتی "كێشەی گەورەی ئێمە ئەوەیە كرێكارمان زۆر كەمە بۆ خزمەتكردنی سەوزایی و ئیدارەی كەركوك بەڵێنی پێداوین ئەو كێشەیەمان بۆ چارەسەر بكات".