غەمەكانی باسێ كۆتاییان نایەت؛ لە دیلیەتی داعش رزگاری دەبێت و یەكسەر دەكەوێتە ناو كۆمەڵێك كێشەی ترەوە، تەنانەت ژیانی ژێر خێوەتی ناو كەمپیشی دەستناكەوێت.
باسێ دربۆ حسێن (31 ساڵ)، روخسارێكی غەمگین و جەستەیەكی تا بڵێی لاوازی هەیە، زۆر شەكەت و ماندو دیارە، وەك خۆیشی باسیدەكات؛ حەوت ساڵە نەیزانیووە پشودان چییە.
ئەو، چەكدارانی (دەوڵەتی ئیسلامی – داعش) لە زێدی خۆی دەكەن، دوای چەند ساڵێك لە ژێردەستی و توندوتیژی بە خێزانەكەی شاد دەبێتەوە، بەڵام لەبەر وێرانكارییەكانی شەڕ، ناتوانێت بگەڕێتەوە بۆ شنگال و خێوەتێك بەكاتی دادەنێت.
تەمەنی ئەو خێوەتە كاتییە وادەبێتە سێ ساڵ، كە لە ناوچەیەكی بێ خزمەت و خۆڵاوی نزیك كەمپی ئاوارەكانی خانكێ-ـیە لە قەزای سێمێل لە پارێزگای دهۆك.
ئێمە گوناحمان چییە شوێنمان پێنادەن
خێوەتەكەی ماڵی باسێ تەواو كۆن بووە، لەگەڵ چەند خێوەتێكی دیكەی بچوكدا روو لەیەكتری كراون و بە چواردەوریاندا خێمە و چینكۆ دانراون تا حەوشەیەكی بچوكی لێدروستبێت.
هەموو هەوڵ و داواكاری ئەو خێزانە ئێستا وەرگرتنی خێوەتێكی نوێیە لە سوچێكی كەمپی خانكێ بەڵام لە چانسی ئەواندا كەمپ بەرناكەوێت و دەبێت چاوەڕێ بن تا خێزانێكی تر شوێنەكەی بەجێدەهێڵێت.
"زۆربەی ئاوارەكان ئەو ئازار و ناخۆشییانەیان بینیووە، بەڵام رزگاربوانی دەستی داعش دوو هێندە زیاتر ئازار دەچێژن و لەو بارودۆخە دەرونییە ناجێگیرەدا توشی ئەو كێشانەش دەبن" باسێ دربۆ بۆ (كەركوك ناو) وای وت، كە لە 2019دا لەدەستی داعش رزگاری دەبێت و دەگەڕێتەوە بۆ لای هاوسەر و منداڵەكانی لە دهۆك.
هاوسەر و منداڵەكانی ئەو ژنە هەر لە سەرەتای ئاوارەییەوە، لە 2014ـەوە، ناچنە كەمپ بەهۆی ناجێگیری ژیانیان و گەڕان بە دوای بێسەروشوێنەكانیاندا.
"ئێمە گوناحمان چییە شوێنمان پێنادەن، راستە ناو كەمپیش هەر خێوەتە، بەڵام جیاوازییەكەی ئەوەیە خەڵكی كەمپ هەموو مانگێك هاوكارییان پێدەگات" بەوتەی باسێ.
حكومەتی عیراق و حكومەتی هەرێمی كوردستان و زۆربەی رێكخراوە مرۆییەكانیش هاوكارییەكانیان بە پلەی یەكەم بۆ ئاوارەی ناو كەمپەكانە و ئەوانەی دەرەوەی كەمپ كەمتر ئاوڕیان لێدەدرێتەوە.
ئەسكەندەر محەمەد ئەمین، بەڕێوەبەری فەرمانگەی كۆچ و كۆچبەرانی عیراق لە پارێزگای دهۆك بە (كەركوك ناو)ی وت "لە دابەشكردنی هاوكاری مانگانەدا ئەو جیاوازییە هەیە، ئاوارەی ناو كەمپ مانگانە هاوكاری و پێداویستی وەردەگرن بەڵام ئەوانەی دەرەوەی كەمپ بە سێ مانگ جارێك یان درەنگتر هاوكاری دەكرێن".
هاوكارییەكان خۆراك و پێداویستی ناو ماڵ و خێوەت و جلوبەرگ و هەندێكجاریش پارەی كاشە.
لێپرسراوەكەی فەرمانگەی كۆچ دەڵێت كارمەند و ئۆتۆمبێلی پێویستیان نییە تا بتوانن هاوكاری بە هەموو ئاوارەكانی دەرەوەی كەمپ بگەیەنن كە لە یەك شوێندا نین و دابەشبون.
داوامانكرد بۆ هاوكاری مانگانە ناوی ئێمەش تۆماربكەن بەڵام ئیدارەی كەمپ قایل نەبون
بەپێی ئامارەكانی ناوەندی هاوبەشی هەماهەنگی قەیرانەكان زیاتر لە 81 هەزار خێزانی ئاوارە لە دەرەوەی كەمپ جێگیربون و زیاتر لە 34 هەزار خێزانیش لە 26 كەمپی هەرێمی كوردستان دەژین.
باسێ دربۆ زیاتر غەمی چوار منداڵەكەیەتی، لە توانایدا نییە تەنانەت جلوبەرگ و پێداویستی خوێندنگەیان بۆ بكڕێت، چونكە هاوسەرەكەی كرێكاری دەكات و تەنیا فریای خەرجی رۆژانەی ماڵەكە دەكەوێت، ئەوەش بەهۆی نەبونی هاوكاری مانگانەی حكومییەوە.
"دوو مانگە هاوسەرەكەم ناوی تۆماركردووە تا لە كەمپی خانكێ شوێنمان پێبدەن، ئەوان دەڵێن شوێنی بەتاڵ نییە و چاوەڕێ بكەن" باسێ وای وت.
"وامان لێهاتووە نازانین غەم لە چی بخۆین؟ رزگاركردنی رفێنراوەكانمان یان هەڵدانەوەی گۆڕە بەكۆمەڵەكان یاخود بژێوی رۆژانە" باسێ تەنیا لە خەڵكی گوندەكەی خۆیی و نزیكەكانی 150 كەس لە ئابی 2014 لەلایەن داعشەوە رفێنران.
بەپێی ئامارەكانی حكومەتی هەرێم هێشتا لە كۆی شەش هەزار و 417 رفێنراوی ئێزیدی زیاتر لە دوو هەزار و 700 كەس چارەنوسیان نادیارە.
هەروەها لە كۆی زیاتر لە 664 هەزار ئاوارەی نیشتەجێی هەرێمی كوردستان سەدا 30یان ئێزیدین.
"25 تا 50 مەتر لە كەمپەكەوە دورین، داوامانكرد بۆ هاوكاری مانگانە ناوی ئێمەش تۆماربكەن بەڵام ئیدارەی كەمپ قایل نەبون و لەناو كەمپیش جێگە نییە تا لەوێ نیشتەجێ بین" خێرۆ پیسو، ئاوارەی شنگال لە دەوروبەری كەمپی خانكێ وادەڵێت.
ئەو شەش كچ و سێ كوڕی هەیە، كە دوو كچی كەوتنە دەستی داعش و هێشتا چارەنوسی یەكێكیان نادیارە، بۆیە بە مافی خۆی دەزانێت لانیكەم هاوكاری بكرێن تا كەمێك لە غەمەكانیان كەمبێتەوە.
خێرۆ وتی "سەرەتای ئاوارەیی لە خانوی تەواونەكراوی قەزای سێمێل بوین، دواتر خاوەنی خانوەكان دەریانكردین و لە نزیكی كەمپی خانكێ رێكخراوێك خێوەتی پێداین و ئێستاش هەرلەوێ دەمێنینەوە".
كەمپی خانكێ دوو هەزار و 690 خێزانی تێدایە كە زیاتر لە 14 هەزار كەسن.
پیر عەلو كەچەل، بەرێوەبەری كەمپی خانكێ بە (كەركوك ناو)ی وت "هەر خێزانێك بۆ هاتنە ناو كەمپ پێویستە ناوی تۆماربكات، ئەگەر شوێنی بەتاڵ هەبوو تەلەفۆنیان بۆ دەكەین، دوو هەفتە لەمەوبەر خێزانێك بەوشێوەیە هاتنە كەمپ، بەڵام ئێستا شوێنی بەتاڵ نییە و هەركاتێك شوێن هەبوو ئەولەویەت بۆ رزگاربوانی دەستی داعشە ئینجا ئاوارەكانی تر".
بەپێی بەدواداچونی (كەركوك ناو) ئەو كێشەیە لە زۆربەی كەمپەكانی دیكەی دهۆك هەن.
هەركاتێك شوێن هەبوو لە كەمپ ئەولەویەت بۆ رزگاربوانی دەستی داعشە ئینجا ئاوارەكانی تر
دەروێش چوكی جردۆ، بەڕێوەبەری رێكخراوی تولای تایبەت بە كاروباری رزگاربوانی دەستی داعش بە (كەركوك ناو)ی وت "لە دەوروبەری هەموو كەمپێكی دهۆك 10 تا 15 خێزانی رزگاربوی دەستی داعش هەن، كە بەهەمویان زیاتر لە 100 خێزانن و ناویان لە كەمپەكان تۆماركردووە تا شوێنیان پێبدرێت، چونكە هیچ هاوكارییەكیان پێناگات".
"دوو جار ستەم لەوان دەكرێت؛ یەكێكیان ئەوەیە ئاوارەن و دوەمیان ئەوەیە رزگاربوی دەستی داعشن".
جردۆ دەڵێت ئەوان هەوڵی چارەسەری كێشەی ئەو خێزانانەیان داوە، بەڵام دەركەوتووە لەناو كەمپ شوێن نەماوە و كەمپەكان بەشی هەموو ئاوارەكان ناكات، بۆیە چاویان لەوەیە خەڵكانی خێرخواز و رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان بتوانن هاوكاری ئاوارەكانی دەرەوەی كەمپ بكەن.
تەنیا لە پارێزگای دهۆك 16 كەمپی ئاوارەیی هەن كە زۆرینەی دانیشتوانەكەیان خەڵكی نەینەوان.
بەڕێوەبەری فەرمانگەی كۆچ و كۆچبەران لە دهۆك دەڵێت بەشێك لە ئاوارەكان خۆیان نایانەوێت بچنە ناو كەمپ "لە زۆربەی كەمپەكان شوێنی بەتاڵ هەیە بەڵام چونە ناو كەمپ ناچاری نییە، بۆیە خێزانە ئاوارەكان نایانەوێت بچنە كەمپ چونكە هەر یەكێكیان لە زەوی و شوێنی دیكەی خەڵك بە دڵی خۆیان دوو تا سێ خێوەتیان هەڵداوە" ئەسكەندەر محەمەد ئەمین وادەڵێت.
