لە كەركوك كارەبای نیشتمانی بە شەو و رۆژێك ناگاتە شەش كاتژمێر، لە هەندێك ناوچە هەر نییە، ئەوەش نیگەرانی هاوڵاتیانی لێكەوتۆتەوە و بەشێكیان بۆ گەرمكردنی ئاو و شتنی جلوبەرگ سێكوچكەی غاز بەكاردەهێنن.
بەپێی بەدواداچونەكانی (كەركوك ناو) لە چەند گەڕەكێكی جیاوازی شاری كەركوك؛ پێدانی كارەبای نیشتمانی لە نێوان پێنج بۆ شەش كاتژمێردایە لە ماوەی 24 كاتژمێردا و مۆلیدە ئەهلییەكان نزیكەی 12 كاتژمێر كاردەكەن، بەوپێیەش هاوڵاتیان نزیكەی هەشت كاتژمێر هیچ كارەبایەكی نیشتمانی یان مۆلیدەیان نییە.
"نزیكەی دوو هەفتەیە كارەبای نیشتمانی زۆر خراپ بووە، هەندێكجار لە پێنج كاتژمێردا تەنیا یەك كاتژمێر و نیو هەیە" بەوتەی موخەلەد خەلدون، دانیشتوی گەڕەكی یەكی حوزەیرانی كەركوك بۆ (كەركوك ناو)، ئەو نیگەرانە لەوەی نزیكەی 20 ساڵە بەدەست هەمان كێشەوە دەناڵێنن.
نەبونی كارەبا لەكاتێكدایە بەهۆی وەرزی سەرماوە خەڵك پێویستی بە ئاوی گەرم هەیە و بەپێی بەدواداچونی (كەركوك ناو) زۆرێك لە هاوڵاتیان بە ناچاری (سێكوچكە یان لە هەندێك شوێن پێیدەوترێت سێپای غاز)-ـیان داناوەتەوە تا بۆ خوشۆردن و شتنی جلوبەرگ ئاوی پێ گەرم بكەن.
شەیما ئەسعەد، لە گەڕەكی شۆراوی دوو نیشتەجێیە و دەڵێت بە 22 ماڵی دوو كۆڵان لەو گەڕەكەدا ماوەی 12 رۆژە تەنیا یەك خولەكیش كارەبای نیشتمانییان نەبووە "تەنیا پشت بە كارەبای مۆلیدە دەبەستین، ئەوەش ئەگەر لەكارنەكەوێت".
"لە زۆربەی خزم و كەسوكارمان پرسیووە، ئەوانیش بارودۆخیان لە بێ كارەباییدا زۆر خراپە و دەڵێن بە مەنجەڵ ئاو گەرم دەكەن بۆ حەمام و جلوبەرگ" شەیما وای وت.
لە 24 كاتژمێردا هاوڵاتیان شەش بۆ هەشت كاتژمێر هیچ كارەبایەكیان نییە
ئیدارەی كەركوك بۆ پڕكردنەوەی بۆشاییەكانی نەبونی كارەبای نیشتمانی پشت بە 733 مۆلیدەی ئەهلی دەبەستێت و بەهۆی كەمی كارەبای نیشتمانیشەوە نرخی هەر ئەمپێرێكی مۆلیدە هەندێكجار دەگاتە 15 هەزار دینار بۆ مانگێك.
ئاری كاكل، لە مۆلیدەیەكی ئەهلی گەڕەكی رەحیماوە كاردەكات و دەڵێت ئەوان لە شەو و رۆژێكدا 12 كاتژمێر كارەبا بە هاوڵاتیان دەدەن، بەوپێیەی كارەبای نیشتمانی كەمتر لە شەش كاتژمێر هەیە، "واتە لە 24 كاتژمێردا هاوڵاتیان شەش بۆ هەشت كاتژمێر هیچ كارەبایەكیان نییە" بەوتەی ناوبراو بۆ (كەركوك ناو).
بارودۆخی خراپی كارەبای نیشتمانی لە وەرزی گەرماشدا بەهەمانشێوەیە، هاوڵاتیان چەندینجار لە ماوەی یەك ساڵی رابردودا خۆپیشاندانی ناڕەزاییان ئەنجامداوە، بێ ئەوەی هیچ ئەنجامێكی هەبێت.
"هەندێكجار لە بەیانییەوە دەچینە دوكان تا دوانیوەڕۆ ناتوانین هیچ كارێك بكەین، چونكە كارەبای نیشتمانی نییە كە ئێمە زۆر پێویستمانە، ئیتر نازانین چۆن بەوجۆرە لە كەسابەتی خۆمان بەردەوام دەبین" عەلی سەعید بۆ (كەركوك ناو) وای وت، كە لە شاری كەركوك كاری فیتەری دەكات.
بەردەوامی ناڕەزایی هاوڵاتیان دژی خراپی بارودۆخی كارەبا لە ساڵی 2022ـدا لەكاتێكدایە، عادل كەریم راسپێراو بۆ راییكردنی وەزارەتی كارەبای عیراق لە تشرینی یەكەمی ساڵی رابردودا كاتێك سەردانی كەركوكی كرد، مژدەی ئەوەی راگەیاند لە ساڵی نوێدا چەندین پرۆژە لە پارێزگاكەدا ئەنجامدەدەن و خەڵك گۆڕانكاری گەورە لە كەرتی وزە و بەرهەمهێنانی كارەبادا دەبینن.
عەزیز سابر، فرۆشیاری مۆلیدەی بچوك و كەرەستەی كارەبایی بە (كەركوك ناو)ـی وت "ئێستا خواست لەسەر دوو شت زۆر بووە، یەكەمیان مۆلیدەی بچوك و دوەم لایتی شەحن؛ ئەوانەی لە توانایاندایە هەر خۆیان یان بە هاوبەشی لەگەڵ خێزانێكی تر مۆلیدەی بچوك دەكڕن و ئەوانیتر لایتی شەحن بەكاردەهێنن لەبێ كارەباییدا، خەڵكی كەركوك ئاوا ژیان بەسەردەبەن".
خواست لەسەر مۆلیدەی بچوك و لایتی شەحن زۆر بووە
(كەركوك ناو) پەیوەندیكرد بە لێپرسراوانی كارەبای كەركوكەوە بەڵام بە پاساوی قەدەغەكردنی لێدوان لەلایەن وەزارەتی كارەباوە ئامادەنەبون قسە بكەن.
سەرچاوەیەكی ئاگادار لە فەرمانگەی دابەشكردنی كارەبای كەركوك بە (كەركوك ناو)ـی وت "هۆكاری سەرەكی كەمبونەوەی كاتژمێرەكانی كارەبای نیشتمانی ئەوەیە؛ كەركوك پێویستی بە 950 مێگاوات هەیە بەڵام ئێستا رۆژانە ئەوەی پێیدەگات ناگاتە 350 مێگاوات".
جگە لە بەرهەمهێنانی وێستگە گازییەكان، كەركوك پشت بە كارەبای وەبەرهێنەرێكی هەرێمی كوردستان دەبەستێت، كە چەند ساڵێكە گرێبەستی لەگەڵ ئیدارەی شارەكەدا كردووە و چەند مانگێكە بەوتەی ئەو سەرچاوەیە، وەبەرهێنەرەكە كارەبا دابینناكات، بێ ئەوەی هۆكارەكەی ئاشكرابكات.
سەرچاوەكە وتیشی "كەمكردنەوەی بەشە گازی دابینكراو بۆ وێستگەكانی كارەبای عیراق لەلایەن ئێرانەوە هۆكارێكی دیكەی كەمی كارەبایە".
عیراق له‌گه‌ڵ ئێراندا گرێبه‌ستی هاورده‌كردنی گازی هه‌یه بۆ كارپێكردنی وێستگه‌كانی به‌رهه‌مهێنانی كاره‌با به‌وپێیه‌ی له توانای وه‌زاره‌تی نه‌وتدا نییه بڕی پێویستی گاز بۆ وێستگه‌كان دابینبكات.
سەرچاوەكەی كارەبای كەركوك دەڵێت تۆڕەكانی كارەبا فشاری زۆریان لەسەرە و جگە لەوەش هاوڵاتیان ئامادەنین پارەی مانگانەی كارەبای نیشتمانی بدەن.
فەرمانگەی دابەشكردنی كارەبای كەركوك هانا بۆ میدیا و مزگەوت و چالاكوانان دەبات، تا هانی خەڵك بدەن بەكارهێنانی كارەبا كەمبكەنەوە، بەپێی بەیاننامەیەكی ئەو فەرمانگەیە هەڵمەتێكی بەرفراوان دەستپێدەكەن بۆ ئەوەی رێگری بكەن لە "بەهەدەردانی كارەبا" و بە "كوژاندنەوەی گڵۆپێكی زیادە" ماڵێكی دیكە روناك بكەنەوە.
