ئیدارەی خانەقین، لە باكوری پارێزگای دیالە بڕیاریداوە لە پێدانی ڤاكسینی كۆرۆنادا، ئاوارە و خانەخوێ جیانەكاتەوە، ئەوەش بۆ هاندان و ئاسانكاریی بۆ ئاوارەكان. بەگشتی ئەوە وایكردووە ئاوارەكان هەمان مافی خانەخوێیان هەبێت و هەست بەدڵنیایی بكەن لە خزمەتگوزاریی تەندروستیدا.
بەپێی ئامارەکانی فەرمانگەی کۆچ و کۆچبەرانی خانەقین، هەشت هەزار ئاوارە هێشتا نەگەڕاونەتەوە بۆ شوێنەكانی خۆیان و لە ناوەندی خانەقین و گوندەكانی دەوروبەری نیشتەجێن، ئەوەش دوای داخستنی كەمپەكان لە ساڵی رابردودا.
هەڵمەت محەمەد (19ساڵ)، ئاوارەی بەغدای پایتەختە و لە گوندێكی خانەقین نیشتەجێیە، دەڵێت ساڵی رابردوو توشی كۆرۆنا بووە و بەهۆیەوە 20 رۆژ زۆر بە قورسی گرتویەتی و هەر لەماڵەوە ماوەتەوە، ئەوەش وایكردووە دوای چاكبونەوەی ڤاكسینی جۆری فایزەر وەربگرێت.
"ژەمی دووەمم دوو مانگ لەمەوبەر وەرگرت، كەمێك ئازاری هەبوو، بەڵام بەرگەم گرت... چومە بنكەیەكی تەندروستی و بەبێ هیچ كێشە و گرفتێك ڤاكسینەكەم وەرگرت، تەنیا داوای ناسنامەیەكیان لێكردم، منیش ناسنامەی باری كەسێتیم پێدان و ڤاكسینەكەم وەرگرت".
تەنیا داوای ناسنامەیەكیان لێكردم، منیش ناسنامەی باری كەسێتیم پێدان و ڤاكسینەكەم وەرگرت
بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی خانەقین، چوار بنكەی پێدانی ڤاكسینی لە ناو شاری خانەقین و گوندەكانی دەوروبەریدا كردۆتەوە، ئەو بنكانە لەیەككاتدا بۆ ئاوارە و خانەخوێن. هەروەها تیمی گەڕۆكی بۆ هەمان مەبەست، بۆ گوند و ناوچە دوردەستەكان پێكهێناوە.
خانەقین دەكەوێتە باكوری پارێزگای دیالە، دانیشتووانەكەی لە كورد، عەرەب و توركمان پێكدێت كە دابەشبون بەسەر مەزهەبەكانی شیعە و سوننەدا، هەروەها كەمینەیەكی كاكەیی هەر لەو قەزایە دەژین.
جەعفەر حسێن، سەرپەرشتی یەکەی کوتانی ڤاكسینی کورۆنایە لە بنکەی تەندروستی خانەقین، بە (كەركوك ناو)ی وت "هەر لە سەرەتای دەستپێکردنی پێدانی ڤاكسینی کورۆنا، لە خانەقین هیچ جیاوازییەک نەکراوە لە نێوان ئاوارە و خانەخوێ... تەنانەت تیمەكانمان راسپاردووە بەهیچ شێوەیەك پرسیار ئەوە نەكەن كە ئایا ئاوارەن یاخود نا"، ئەوەش بە بڕیاری تەندروستی گشتی خانەقین.
ئەو دەڵێت، ئەوەیان بۆ ئاسانكاریی و هاندانی ئاوارەكان كردووە. هەر بەو هۆیەشەوە هیچ ئامارێك بەردەست نییە كە لەو هەشت هەزار ئاوارەیە چەندیان ڤاكسینیان وەرگرتووە.
نەخشەكە قەزای خانەقین نیشاندەدات لەسەر نەخشەی عیراق
داخل ئیبراهیم، ئاوارەیەكی شاری بەغدایە و لە گوندی ئەمین باپیر لە خانەقین دەژیت، هاوینی ساڵی 2021 خۆی و هاوژین و منداڵەكانی توشی كۆرۆنا بون و نزیكەی مانگێك لە ماڵەوە مانەوە، دوای چاكبونەوەیان و لە كۆتایی هەمان ساڵدا بڕیاریاندا خۆیان بكوتن.
"ئێمە یەكەم كەس بوین لە گوندەكە بڕیارماندا ڤاكسین وەربگرین، چونكە كە توشی كۆرۆنا بوین بەڕاستی ئازاری زۆرمان چەشت... چوینە بنكەی تەندروستی خانەقین – ناوەندی شار-، لەوێ كارمەندانی بنكەكە زۆر هاوكارییان كردین، تەنیا بە یەك ناسنامە و پێدانی ژمارەیەكی مۆبایل ڤاكسینمان وەرگرت، بەبێ ئەوەی بڵێن ئاوارەن یان خەڵكی كوێن".
داخل ئیبراهیم، كە خۆی كارمەندی تەندروستییە و لە لیژنەی هەڵمەتی كوتانی ڤاكسینی كۆرۆنا كار دەكات، وتی "رۆژانە دەچینە ئەو ناوچانەی كە ئاوارەكانی لێیە و هانیان دەدەین خۆیان بكوتن، بە تایبەت خەڵکی گوندەكانی ئەمیر باپیر و مێخاس".
هاوكات جەعفەر حسێن، سەرپەرشتیاری یەکەی کوتانی ڤاكسینی کورۆنا لە بنکەی تەندروستی خانەقین، زیاتر جەختیكردەوە لەوەی كە بە هەموو توانایەکیانەوە ئاسانکاریی بۆ هاوڵاتیان دەكەن تاوەكو هانیان بدەین بۆ وەرگرتنی ڤاكسین، ئەوەش بۆ سەلامەتی خۆیان و خێزانەکانیان.
وتیشی "بۆ هەمان مەبەست تیمی گەڕۆکمان هەیە کە لە گوند و تەنانەت گەڕەكەكانیش دەگەڕێن، بۆ پێدانی ڤاكسینەكە بە هیچ كەسێكیش ناوترێت خەڵكی چ پارێزگایەكی".
تیمی گەڕۆکمان هەیە کە لە گوند و تەنانەت گەڕەكەكانیش دەگەڕێن، بۆ پێدانی ڤاكسینەكە بە هیچ كەسێكیش ناوترێت خەڵكی چ پارێزگایەكی
ئاوارەكانی خانەقین، بە زۆری خەڵكی پارێزگاكانی بەغدا، سەڵاحەدین، نەینەوا و تەنانەت ناوخۆی دیالەن، لە سەردەمی شەڕی دەوڵەتی ئیسلامی عیراق و شام (داعش) لە ناوەڕاستی 2014 – تا كۆتایی 2017 ناوچەكانیان بەجێهێشتووە و هێشتا نەگەڕاونەتەوە.
بەشێكی بەهۆی كەمی خزمەتگوزاری لە ناوچەكانیان و بەشێكی تریان بەهۆی لێكەوتەكانی شەڕ لەوانەش ململانێی عەشیرەت و مەزهەبەكان نەگەڕاونەتەوە، وەك ئەوەی پەیامنێری (كەركوك ناو) قسەی لەگەڵ كردون.
بەگشتی و بەپێی بڕیاری حكومەت، هاوڵاتیان دەتوانن بە رەگەزنامە، ناسنامەی باری كەسێتی و كارتی نیشتیمانی ڤاكسین وەربگرن، یان تەنانەت ئەگەر ناسنامەیەكی ئاوارەیی پێبێت كە بیسەلمێنێت هاوڵاتی عیراقییە.
بەپێی ئاماری وەزارەتی تەندروستی عیراق، 470 هەزار و 280 ژەمە ڤاكسین لە تەواوی پارێزگای دیالەدا بە هاوڵاتیان دراوە، ئەوەش تا 22ی ئاداری 2022 و لە كۆی ملیۆنێك و 768 هەزار و 920 كەس لە دانیشتووانی پارێزگاكە، بەپێی خەمڵاندنی وەزارەتی پلاندانانی عیراق بۆ ساڵی 2021.
لە ئێستادا رۆژانە لە بنكەی تەندروستی خانەقین – گەورەترین بنكەی پێدانی ڤاكسینە لەو شارە-، 10 تا 15 كەس ڤاكسین وەردەگرن، لەكاتێكدا لە ساڵی رابردودا رۆژانە 100 تا 150 كەس ڤاكسینیان وەردەگرت، ئەوەش بەپێی وتەی جەعفەر حسێن.
جەعفەر خۆی یەكێكە لەو كارمەندانەی ڤاكسین بە هاوڵاتیان دەدات، دەڵێت "هۆكارەكەی ئەوەیە خەڵكێكی زۆر ڤاكسینیان وەرگرتووە، ئەوانەی ئێستا دێن درەنگ بڕوایان بەوە هێناوە كە وەرگرتنی ڤاكسین پێویستە".
بەگشتی لە عیراق، ڤاكسینی فایزەر، ئەسترازێنیكا و سینۆفارم بەردەستن، لە خانەقین زۆرینە فایزەر وەردەگرن، ئەوەش بەهۆی ئەوەی بڕەكەی زۆرترە.
سەرمەد بەیاتی، بەڕێوەبەری تەندروستی خانەقین، ئامادەنەبوو وەڵامی پەیوەندییەكانی (كەركوك ناو) بداتەوە، لەبارەی ئاماری پێدانی ڤاكسین لە خانەقین، هەرچەندە دوو رۆژ لەڕێی تەلەفونەوە پەیوەندی پێوەكرا.
قەزای خانەقین، بەپێی خەمڵاندنی وەزارەتی پلاندانانی عیراق بۆ ساڵی 2019 دانیشتووانەكەی، 238 هەزار و 337 كەسە، بەڵام ناوەندی خانەقین 90 هەزار و 40 كەسە.
میساق عەبدولمەهدی، نوێنەری ئاوارەکان لە قایمقامیەتی خانەقین، بە (کەرکوک ناو)ی وت "لە پێدانی ڤاكسیندا ئاوارەکان هاوشێوەی کۆمەڵگەی خۆجێی خانەقین مافیان هەیە... تاکو ئێستاش هیچ ئاوارەیەک ناڕەزایەتی یان گلەیی نەبووە لەو بارەیەوە، ئێمە سوپاسی تیمە تەندروستییەکان دەکەین کە لەو گەڕەکانەی ئاوارەی زۆری تیادا نیشتەجێیە، دەچن بۆ لایان و هانیان دەدەن خۆیان بكوتن".
لە پێدانی ڤاكسیندا ئاوارەکان هاوشێوەی کۆمەڵگەی خۆجێی خانەقین مافیان هەیە
فەرمانگەی كۆچ و كۆچبەران، وەرگرتنی كارتی ڤاكسینی نەكردۆتە مەرج بەسەر ئاوارەكاندا لەكاتی پێدانی هاوكارییەكانی حكومەت بۆ ئاوارەكان، وەك میساق عەبدولمەهدی جەختیلێكردەوە. بەڵام وتی كە بەردەوام لەڕێی بڵاوكردنەوەی پۆستەری هۆشیاریی لە بنكەكانی تەندروستی و لەڕێی تیمە گەڕۆكەكانەوە هانیان دەدەن خۆیان بكوتن.
لەبارەی رادەی پێشوازی ئاوارەكان بۆ وەرگرتنی ڤاكسین، میساق عەبدولمەهدی وتی "لە سەرەتای پێدانی ڤاكسین بەشێكی زۆریان ترسیان هەبوو و باوەڕیان پێنەبوو، بەڵام ئێستا زۆربەیان وەریانگرتووە"، بەڵام ئەویش بەهۆی جیانەكردنەوەی ئاوارەكان لە كۆمەڵگەی خانەخوێ ئاماری خۆكوتانی ئاوارەكانی لا نەبوو.
