لە پێناو ئاشتەوایی و پێكەوەژیاندا؛ شاعیران و هونەرمەندانی قەزای تەلەعفەر بە چالاكیی جۆراجۆر دەستپێشخەریی دەكەن، بە ئامانجی سڕینەوەی لێكەوتەكانی نزیكەی دوو دەیە لە شەڕ و ململانێی خوێناوی.
لە چەند رۆژی رابردودا تەلەعفەر فێستیڤاڵ و كۆنگرە و چالاكی فەرمی و مەدەنی بە خۆیەوە بینی، تا لەوڕێگەیەوە پێكەوەژیانی ئاشتی بەهێزتر بكەن و دوبارە پەیوەندیی دۆستایەتی لە نێوان پێكهاتە جیاوازەكاندا بنیاتبنێنەوە.
"فێستیڤاڵەكە دەستپێشخەرییەكی هونەری بوو بۆ وازهێنان لە توندوتیژی و رق، بە ئامانجی چاندنی تۆوی خۆشەویستی و برایەتی لە تەلەعفەر" فەهمی سەعید، چاركوانی مەدەنی وای وت.
ئەو دەڵێت بەشدارییەكی چالاك لەو فێستیڤاڵەدا هەبوو، چالاكی جۆراجۆری تیادا بوو، بۆیە جێی دەستخۆشییە بۆ ئەوانەی ئامادەكارییان بۆ كرد.
لەو فێستیڤاڵەدا بە زمانەكانی توركمانی و عەرەبی شیعر پێشكەشكران، لەگەڵ شانۆگەریی منداڵان، پێشانگەی وێنەكێشان و كاری دەستیی بە بەشداری 23 هونەرمەند لە هەردوو رەگەز، جگە لە نمایشی نزیكەی 100 تابلۆی جیاواز، پێشانگەی كتێب و رێزلێنان لە ژمارەیەك چالاكوان و ئەو دامەزراوانەی لە بنیاتنانی ئاشتیدا كاردەكەن.
قاسم محەمەد شەریف، قایمقامی قەزای تەلەعفەر خۆشحاڵی خۆی بە بەشداری لە چالاكییەكانی ئەو فێستیڤاڵەدا نیشاندا، كە بەبڕوای ئەو، ئامانج لێی بەهێزكردنی پەیوەندی كۆمەڵایەتی نێوان رۆڵەكانی ئەو شارەیە بە قەزا و ناحیە و گوندەكانیەوە.
"ئاشتی ئێستا تەنیا لە دژایەتیكردنی شەڕدا كورتناكرێتەوە، بەڵكو گشتگیرتر بووە بۆ بەهێزكردن و بەرەوپێشبردنی بەرژەوەندی هاوبەش و پەیوەندی نێوان میللەت، كە لە ژیانی رۆژانەدا پێویستیان بە ئارام و سەقامگیری هەیە" قایمقامی تەلەعفەر بۆ (كەركوك ناو) وادەڵێت.
ته‌له‌عفه‌ر؛ لەشەڕی "دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق و شام – داعش" بوو بە شارێكی وێرانە و جگە لە زیانی ماددی، دەیان هاوڵاتی قەزاكە كوژراون، هەزار و 300 كەسیش كە لە نێویاندا ژن و منداڵ هەن، رفێنران و تائێستا چارەنوسیان نادیارە.
ئەحمەد كەبیسی، بەڕێوەبەری فێستیڤاڵەكە بە (كەركوك ناو)ـی وت فێستیڤاڵەكە دەستپێشخەری هونەرمەندانی ناوەندی قەزاكە و هەرسێ ناحیەكەی؛ رەبیعە و زومار و عەیازییە بوو، كە چەند رۆژێك لە چوارچێوەی پرۆژە بەشداریپێكردنی كۆمەڵگە لە بنیاتنانی ئاشتی بەردەوامدا بەشداری راهێنانیان كرد".
ئەو پرۆژەیە بەوتەی كەبیسی، قەزاكانی تەلەعفەر و بەعاج و موسڵیش دەگرێتەوە، وەك فێستیڤاڵەكەی تەلعفەر كە پڕبون لە شیعر و تابلۆ و كاری دەستی و ئەو دەستەواژە و وشانەی خۆشەویستی و ئاشتی لە نێوان پێكهاتەكاندا پتەوتر دەكەن.
قەزای تەلەعفەر كە دانیشتوانەكەی زیاتر لە 524 هەزار كەسن، لە ناوەندی قەزاكە و سێ ناحیە پێكهاتون، لە ناوەندی شار هەموی توركمان و لە ناوچەكانی دیكەش عەرەب و كورد هەن.
پێشتریش بە سەرۆكایەتی یەكە ئیدارییەكانی خۆرئاوای نەینەوا، تەلەعفەر كۆنگرەیەكی رێكخست بۆ تاوتوێی بارودۆخی ئەمنی و ئاشتەوایی لە ناوچەكەدا، ئەوەش بە ئامادەبونی عەشیرەتەكانی عەرەب، توركمان و كورد و ئێزیدی، بە ئامانجی بەهێزكردنی پێكەوەژیان و ریشەكێشكردنی توندڕەوی.
تەلەعفەر (69كم باكوری خۆرئاوای موسڵ)، لە حوزەیرانی 2014ـدا كەوتە دەستی داعش و بەهۆیەوە دەوروبەری 225 هەزار كەس ئاوارەبون و نزیكەی سەدا 60ـیان گەڕاونەتەوە، لە دوای كۆنتڕۆڵكردنەوەی قەزاكە لە ئابی 2017ـدا.
