وەزارەتی پەروەردەی حكومەتی هەرێمی كوردستان، بۆ جاری دووەم ئامادەنییە كچێكی ئاوارەی شەش ساڵان بە ناوی (ژینا) لە خوێندن وەربگرێت، بەهۆی ئەوەی ناسنامەی نییە و رێكارە یاساییەكانی دەركردنی ناسنامە بۆ ئەو كچە ئاسان نییە، ئەم روداوە وایكردووە دایكی لە دۆخێكی دەرونی خراپدا ژیان بەڕێبكات.
(ژینا) لە 28ی كانونی یەكەمی 2015 لەدایكبووە، ئەوەش دوای پەیوەندی دایکی لەگەڵ كوڕێكدا کە لەکاتی خۆیدا لەناو كەمپی ئاوارەییدا بەڵێنی هاوسەرگیری پێدابوو. بەڵام کاتێک ئەو کەسە دەزانێت دایكی ژینای دووگیانكردووە، بەجێیدەهێڵێت و ئامادەنابێت لە دادگا و لای پیاوی ئایینی مارەی بكات.
ژینا كە بەپێی رێنماییەكانی وەزارەتی پەروەردە دەبوو ساڵی رابردوو پۆلی یەكەمی سەرەتایی بوایە، بەڵام بەهۆی ئەوەی ناسنامەی نییە وەرنەگیراوە.
ئەمساڵ سەرەڕای هەوڵ و بەڵێنی رێكخراوەكان و لێپرسراوان بۆ ئەوەی ناسنامەی بۆ دەربهێنن، بەڵام جارێكی تر ئەو كچە و دایكی بێهیواكران و لە خوێندن وەرنەگیرا.
سەمیرە دایکى ژینا، لە تەمموزی ئەمساڵ سەردانی خوێندنگەی كەمپ دەكات بۆ ئەوەی ناوی كچەكەی بۆ ساڵی نوێی خوێندن تۆماربكات، بەڵام بەڕێوەبەری خوێندنگەكە پێی دەڵێت "ناتوانم كچەكەت وەربگرم، دەبێت ناسنامەی هەبێت"، سەمیرە زیاتر وتی "بەڕێوەبەرەكە وتی تەنیا دەتوانم وەكو گوێگر، یان میوان وەریبگرم، بەڕەسمی ناتوانم و لە دەسەڵاتی مندا نییە".
ناتوانم كچەكەت وەربگرم، دەبێت ناسنامەی هەبێت
خوێندنگەی ئەو كەمپە سەر بە وەزارەتی پەروەردەی حكومەتی هەرێمی كوردستانە و بەپێی رێنماییەكانی وەزارەتیش دەبێت منداڵ ناسنامەی باری كەسێتی یان كارتی نیشتیمانی هەبێت، ئینجا مافی خوێندنی پێدەدرێت.
كێشەكە بەڕونی ئەوەیە، ئەو كوڕەی پەیوەندی لەگەڵ سەمیرە (دایكی ژینا)دا هەبووە، لەوكاتەوەی زانیویەتی سەمیرەی دووگیان كردووە، بەجێیهێشتووە و دیار نییە. بەوهۆیەوە ناسنامە بۆ ئەو كچە دەرنەكراوە.
سەرەڕای ئەوەی لەلایەن دەزگا ئەمنییەكان لەوانەش ئاسایش-ەوە ئەو كوڕە ناسراوەتەوە، بەڵام دەركەوتووە "عیراقی بەجێهێشتووە،"، بەپێی وتەی بەڕێوەبەری پێشوی ئەو كەمپەی سەمیرە لێی نیشتەجێ بووە.
ساڵی رابردوو دوای بڵاوكردنەوەی چیرۆكی ژینا و دایكی لە ماڵپەڕی (كەركوك ناو)، ئیدارەی پارێزگای دهۆك و لێپرسراوانی وەزارەتی پەروەردە هاتنە سەر خەت، بەڵام نەتوانراوە كێشەی ئەو كچە چارەسەربكرێت.
سەمیرە، لە تەمموزی ئەمساڵ، كاتێك چۆتە خوێندنگەی كەمپەكەیان، رەتیكردۆتەوە تەنیا وەكو میوان بە وەرگرتنی كچەكەی رازی بێت. وتی "تەنیا یەك داواكاریم هەیە، دەمەوێت ئایندەى کچەکەم نەفەوتێت، ئەگەر هەر وەک میوان وەریبگرن ئەوا پێویست ناکات". سەمیرە زیاتر وتی "زۆر دڵتەنگ و ناڕەحەتم، بەردەوام بیر لە ئایندەی كچەكەم دەكەمەوە، سەردانی چەندین شوێنم كردووە بۆ دەركردنی ناسنامە، بەڵام بێسودبووە".
زۆر دڵتەنگ و ناڕەحەتم، بەردەوام بیر لە ئایندەی كچەكەم دەكەمەوە
رێكخراوی ئێمە – رێكخراوێكی مەدەنییە-، بڕیاریداوە دۆسییەی ژینا و سەمیرە بگرێتەئەستۆ، هەم لە هەوڵدایە بۆ دەرهێنانی ناسنامە بۆ ژینا، هەم یارمەتی سەمیرە دەدات لەڕوی چارەسەری دەرونییەوە.
گزنگ سەلام، پارێزەرى راوێژکار لە رێکخراوى ئێمە، وتی "تیمێكمان سەردانی ئەو كەمپەیان كرد كە ژیناو دایكی لێی نیشتەجێن و بریكارنامەمان لە سەمیرە وەرگرت بۆ ئەوەی هەوڵی دەرهێنانی ناسنامە بۆ كچەكەی بدەین، سەردانى دادگاکانى هەولێر و ناحیەى قەسرۆک زۆر لایەنی پەیوەندیدار و رێكخراوەكانمان كرد، دۆسییەیەکەى زۆر ئاڵوزە و پێویستمان بە کاتێکى زۆرە تابتوانین کێشەکەى چارەسەربکەین".
"کێشەکە ئەوەیە ئەو کەسەى فێڵى لێکردووە دیارنییە و بیستومانە چۆتە دەرەوەی وڵات... خودی وەزیرى پەروەردەى حکومەتى هەرێم-یش ئاگاداری ئەم دۆسیەیە... هەوڵى ئێمە ئەوەیە دەرچەیەکى یاسایى بدۆزینەوە و بەشێوەیەك رەگەزنامەی بۆ دەربكەین كە کاریگەرى لەسەر کچەکە نەکات"، گزنگ سەلام وایوت.
کێشەکە ئەوەیە ئەو کەسەى فێڵى لێکردووە دیارنییە و بیستومانە چۆتە دەرەوەی وڵات
منداڵی هاوشێوەی ژینا بە چەند رێكارێكی یاسایی دەتوانێت ببێتە خاوەن ناسنامە، یەكێك لەو رێكارانە پشتبەستنە بە سیستمی باری شارستانی ژمارە 32ی ساڵی 1974.
بەپێی ماددەی 28ی سیستمی باری شارستانی، هەر منداڵێكی ناشەرعی كە دایك یان باوكی ناسرابوو لە (تۆماری لەدایكبووان – سجل واقعات الولادة)دا تۆماردەكرێت ئەوەش بە پشتبەستن بە بڕیارێك كە لە دادگای باری كەسێتی یان دادگای بابەتە كەسییەكان – المحكمة المواد الشخصية- دەرچوبێت و تیایدا بەڵگەی دایكایەتی یان باوكایەتی و ناوی منداڵەكە، بەروار و شوێنی لەدایكبونەكەی تیابێت، دواتر لەو تۆمارەوە دەچێتە تۆماری شارستانی.
لە ئێستادا دەركردنی هەردوو رەگەزنامە و پێناسی باری شارستانی راگیراوە و كارتی نیشتیمانی جێی گرتونەتەوە.
بەپێی ماددەی 20 لە یاسای كارتی نیشتیمانی ژمارە 3ی ساڵی 2016، هەر منداڵێك زانیاری تەواوی لەسەر نەبێت، بەهۆی مردن و دیارنەمانی دایك و باوك یان یەكێكیان، یان ئامادەنەبونی هەردوكیان یان یەكێكیان، ئەوا لە دادگای نەوجەوانانەوە كۆپییەك لە بڕیاری تایبەت بە دۆسییەی ئەو منداڵە رەوانەی وەزارەتی تەندروستی و بەڕێوەبەرایەتی كاروباری كارتی نیشتیمانی دەكرێت كە پێویستە تیایدا ناوی سیانی منداڵەكە و ناسناوی، ناوی دایك و باوك و باپیری منداڵەكە و بەروار و شوێنی لە دایكبونەكەی تۆماركرابێت، ئەوەش پشتبەستن بە راپۆرتێكی پزیشكی وەزارەتی تەندروستی. لەسەر بنەمای ئەو زانیارییانەش وەزارەتی تەندروستی بڕوانامەی لەدایكبونی بۆ دەردەكات تا ببێتە خاوەنی كارتی نیشتیمانی.
رێكخراوی ئێمە لە یەكی ئاب تا كۆتایی هەمان مانگ، سەمیرە و كچەكەیان بۆ هەولێر گواستەوە بە مەبەستی وەرگرتنی چارەسەری دەرونی.
سەمیرە وتی "لەوێ دۆخی دەرونیم باشبوو، بەڵام كە هاتومەتەوە كەمپ هەر بیرم لای ئایندەی كچەكەمە و ئەوە زۆر بێتاقەتم دەكات".
بەپێی جاڕنامەی جیهانی مافەكانی منداڵ، هەموو منداڵێك مافی خوێندن و فێربونی هەیە و رێگریكردن لێی بە پێشێلكاریی دانراوە.
شەهاب ئەحمەد، بەرێوەبەری كارگێڕی لە خوێندنی كوردی پەروەردەی شنگال –سەر بە حكومەتی هەرێمی كوردستان- بە (كەركوك ناو)ـی وت "ناتوانین هیچ کەسێک بەبێ رەگەزنامە وەربگرین ئەمە رێنمایی وەزارەتە، تەنها وەک میوان دەتوانێت له پوڵدا دابنیشێت".
تێبینی:
ژینا و سەمیرە ناوەكانیان خوازراون، هەروەها ناوی كەمپەش لای (كەركوك ناو) پارێزراوە.
