ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق لە پرسی سەرژمێری گشتیدا بڕیاریدا لە ناوچەكانی جێناكۆك تیمی هاوبەشی هەرسێ نەتەوەی عەرەب، كورد و توركمان پێكەوە سەرژمێری بكەن، ئەوەش بەپێی راوێژكارێكی سەرۆكایەتی كۆمار بۆ ئەوەیە داتاكان بە دروستی داخل بكرێن.
سێشەممە 5ی تشرینی دووەم، ئەنجومەنی وەزیران كۆبونەوی ئاسایی خۆی ئەنجامداو حەوت بڕیاری لەسەر پرسی سەرژمێریی گشتیی دانیشتووانی عیراق دەركرد، لەگەڵ جەختكردنەوە لە ئەنجامدانی سەرژمێریی لە 20ی ئەم مانگە، وەك خاڵی یەكەمی بڕیارەكان.
لە خاڵی دووەمدا جەختكراوەتەوە لەوەی لە ناوچەكانی جێناكۆك، تیمێکی هاوبەش لە هەرسێ نەتەوەی (عەرەب، کورد و تورکمان) پێكەوە کاری سەرژمێری بکەن، لەگەڵ کەسێکی کریستیان لە تیمەكە لەو ناوچانەی زۆرینە کریستیانن.
هاوڕێ تۆفیق، راوێژكار لە سەرۆكایەتی كۆمار بە میدیاكانی راگەیاندووە كە ئەوە بۆ ئەوەیە داتاكان بە هاوبەشی و بێ دەستكاریی و بە دروستی بە ئاگاداریی نەتەوەكانی ئەو ناوچانە داخلبكرێن.
هەر بەپێی بڕیارەكانی ئەنجومەنی وەزیران، هەردوو دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان و عیراق، بە هاوکاریی وەزارەتی ناوخۆی فیدراڵ، بەراوردی خشتەی داتای وەزارەتەکان لەگەڵ ئەنجامی سەرژمێری ساڵی 1957 و تۆماری وەزارەتی بازرگانی و داتای وەزارەتی کۆچ و کۆچبەراندا دەكەن، ئەمە بەپێی خاڵی سێیەم.
هاوڕێ تۆفیق جەختیكردەوە ئەوە بۆ ئەوەیە خەڵكانێكی دەرەوەی كەركوك و ناوچەكانی تری جێناكۆك كە لە سەرژمێری ساڵی 1957دا نین، لەم سەرژمێرییە لەسەر ئەو ناوچانە هەژمارنەكرێت بۆ ئەوەی كاریگەریی نەبێت لەسەر دیمۆگرافیای ئەو ناوچانە.
بەپێی خاڵی چوارەمی بڕیارەكان، ئەنجامی سەرژمێریی گشتی و داتاکانی تایبەت بە سەرژمێری لەگەڵ تۆمارە هاتووەکان لە بڕگەی سێ بەراورد دەکرێن. "ئەو کارەش هەردوو وەزارەتی پلاندانانی فیدراڵ و هەرێمی كوردستان پێی هەڵدەستن".
هەروەها بەگوێرەی رێککەوتنی هاوبەش، لیستێکی تایبەت بەو ناوچانە رێکدەخرێت کە ئەنجامەکەی بەراوردکردنی داتاکانی تێدایە و هەردوو وەزارەتی پلاندانان هەریەكێكیان کۆپییەکی ئەو تۆمارەیان لادەبێت.
لەخالێكی تردا ئاماژە بەوە كراوە كە تیمێکی تەکنیکیی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان بەشداردەبێت لە ژوری سەرەکیی ئۆپەراسیۆنەکانی سەرژمێری، ئەوەش بۆ ئاگاداری و بەدواداچوونی بەڕێوەچوونی پرۆسەی سەرژمێری و دڵنیابون لە سەلامەتیی رێکارەکان بە شێوەیەکی هەمیشەیی، تاوەکو تەواوبوونی پرۆسەکە.
ئەو بڕیارانەی ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق دوای كۆبونەوەیەكی فراوانی هەردوو سەرۆك كۆماری عیراق و سەرۆك وەزیران هات لە 31ی تشرینی یەكەم لەسەر پرسی سەرژمێری و خستنەڕوی چەندین تێبینی و پێشنیار، لەو كۆبونەوەیەدا ژمارەیەك لە وەزیرانی هەردوو حكومەتی عیراق و هەرێم بەشداربون، لەگەڵ نوێنەری پێكهاتەی توركمان.
بەپێی راگەیەنراوێكی سەرۆكایەتی كۆمار، لە کۆبونەوەکەدا جەخت لەسەر پێویستی ئەنجامدانی سەرژمێری لەکاتی خۆیدا کرایەوە، لەگەل پشتیوانیکردن لە وەزارەتی پلاندانان و رەخساندنی هەموو ئامرازێک بۆ مسۆگەرکردنی سەرکەوتنی پرۆسەی سەرژمێری و گرنگی پەیڕەوکردنی بەرزترین ستانداردی پرۆفیشناڵیی و شەفافییەت.
بەر لەو كۆبونەوەیە و بڕیارەكانی حكومەتی عیراق یەكێتیی نیشتیمانیی كوردستان، داوای راگرتنی سەرژمێریی سەرتاسەریی كرد، ئەوەش لەڕێی نوسێنێكی عیماد ئەحمەد، ئەندامی مەكتەبی سیاسیی یەكێتیی و جەختیكردەوە "راگرتنی سەرژمێری ئەرکێکی ئێجگار گرنگ و چارەنوسسازە، چونكە بۆ ماددەی 140 دەبێتە بەڵا".
عیماد ئەحمەد، لە پێگەی فەرمی حزبەكەی، نوسینەكەی بڵاوكردەوە، تیایدا هاتووە "کابینەی محەمەد شیاع سودانی بۆ مەرامی شاراوەی سەرۆک وەزیران دەیەوێت سەرژمێریی سەرتاسەریی لە عیراقی فیدراڵدا ئەنجامدەدات"، زیاتر دەڵێت "سەرژمێرییەکە دەبێتە تاپۆی رەشی عوسمانی لە دەستی نەیارەکانی کورد و بۆ ماددەی (140)ـی دەستور و بۆ هەرێمی کوردستانیش دەبێتە بەڵایەک بۆ رێژەی کورد لەسەر ئاستی عیراق".
بەهەمان شێوە حكومەتی هەرێم چەند جارێك تێبینی و پێشنیاری خۆی هەبوو بۆ ئەو پرسە و ترسی بەكارهێنانی سەرژمێرییەكەی لە چوارچێوەی جێبەجێكردنی ماددەی 140ی دەستوری عیراق نەشاردەوە.
ئەوەش لەكاتێكدایە حسێن حەمید، سەرپەرشتیاریی ناوەندی تایبەت بە کەرکوک لە دەستەی ئامار مانگی رابردوو لە چاوپێكەوتنێكی (كەركوك ناو)دا وتی "ئەم سەرژمێرییە هیچ پەیوەندییەکی بە ماددەی 140ی دەستوری عیراقەوە نییە، مەگەر تەنیا لە دۆخێکی تایبەتدا ئەنجومەنی وەزیران و دادگای فیدراڵی ئاگاداربکرێنەوە، کە ئەم سەرژمێرییە هاوشێوەی هەمان سەرژمێری دەبێت کە لە ماددەی 140ی دەستوری عیراق ئاماژەی بۆ كراوە و هەژماربكرێت"، زیاتر وتی "بەڵام ئێمە جارێكی تر جەختدەكەینەوە لەوەی ئەم سەرژمێرییە هیچ پەیوەندییەكی بەو سەرژمێرییەوە نییە كە لە ماددەی 140دا ئاماژەی پێكراوە، چونكە خانەی نەتەوەشی تیانییە".
لە ماددەی 140ی دەستوری عیراق كە تایبەتە بەكلاییكردنەوەی خاوەندارێتی ناوچەكانی جێناكۆك و لە قۆناغی دووەمیدا هاتووە كە سەرژمێری گشتی لە عیراق ئەنجامبدرێت، ئەوەش بەرلەوەی لە قۆناغی سێیەم و كۆتاییدا راپرسی بۆ یەكلاییكردنەوەی ئەو پرسە بەرێوەبچیت.
بەڵام هێشتا قۆناغی یەكەمی ماددەكە كە قەرەبوكردنەوە و ئاساییكردنەوە تەواونەبووە، هەرچەندە دەبوو هەرسێ قۆناغەكە تا كۆتایی ساڵی 2007 كۆتایی بهاتایە.
لە چوارچێوەی بونی تیمی هاوبەشی پێكهاتەكان بۆ سەرژمێری، ئەمڕۆ چوارشەممە 6ی تشرینی یەكەم، دەستەی ئاماری هەرێمی كوردستان فۆرمی پێشكەشكردنی داواكاریی بۆ كارمەندانی سەرژمێری لەسەر ماڵپەڕەكەی چالاك كرد و و جەختیكردەوە لەوەی پێویستیان بە 15 هەزار كارمەند هەیە.
