عەلی شێخ ئەلیاس، بابەشێخی ئێزیدییان بۆ یەكەمجار دەچێتە قەزای شنگال، ئەوەش بە ئامانجی "یەكخستنی ئێزیدییەكان"، دوای ئەو شەپۆلی ناڕەزاییەی دژی دانانی ناوبراو لەو پێگە ئایینییەدا هەبوو.
سەردانەكەی بابەشێخ بۆ شنگال، هەینی 17ی ئەیلولی 2021 دەستیپێكرد و بڕیارە سێ رۆژ بخایەنێت، ئەوەش یەكەم سەردانیەتی دوای چەندجارێك دواخستن، چونكە لە تشرینی دوەمی ساڵی رابردودا ناڕازییەكانی ئەو قەزایە ئامادەنەبون پێشوازی لێبكەن.
سەباح سەمیر، لێپرسراوی راگەیاندنی بابەشێخ بە (كەركوك ناو)ی وت "بابەشێخ عەلی شێخ ئەلیاس لە قەزای شنگال خەڵكێكی زۆر پێشوازییان لێكرد... ئەمە یەكەم سەردانیەتی بۆ شنگال و ئامانجی سەرەكی یەكخستنی ئێزیدییەكان، چارەسەری كێشە كۆمەڵایەتییەكانی شنگال و دیداری كەسایەتییە كۆمەڵایەتی و ئایینییەكانە".
عه‌لی ئه‌لیاس، 18ی تشرینی دوه‌می 2020 له مه‌راسیمێكی ئایینییدا له په‌رستگای لالش له قه‌زای شێخان، به‌ره‌سمی وه‌ك بابه‌شێخی نوێی ئێزیدییه‌كان له عیراق و جیهان ده‌ستبه‌كاربوو.
ژمارەیەك لە عەشیرەت، كەسایەتییە ئایینی و كۆمەڵایەتییەكانی ئێزیدی شنگال دژی شێوازی دانانی بابه‌شێخ بون، بە پاساوی "ده‌ستتێوه‌ردانی حزبی و پشتگوێخستنی" رای ئه‌وان لە پرۆسەكەدا.
خەڵك دەترسن سەردانەكە بۆ مەرامی سیاسی و بانگەشەی هەڵبژاردن بێت
فەرحان ئیبراهیم، چالاكوانی ئێزیدی و سەرۆكی رێكخراوی پردی گەنجان لە شنگال كە یەكێك بوو لە ناڕازییەكانی شێوازی دانانی بابەشێخ بە (كەركوك ناو)ی وت "خەڵك دەترسن سەردانەكە بۆ مەرامی سیاسی و بانگەشەی هەڵبژاردن بێت، بۆیە باوەڕناكەین هیچ ئەنجامێكی لێبكەوێتەوە بە تایبەت بۆ چارەسەری كێشەكانی قەزاكە كە كێشەی كارگێڕی و سیاسین نەك ئایینی و كۆمەڵایەتی.. بۆیە دەترسین لەژێر فشاری سیاسیدا سەردانەكەی كردبێت".
سەردانەكە هاوكاتە لەگەڵ بانگەشەی هەڵبژاردنی پێشوەختەی پەرلەمانی عیراق.
فەرحان گومانی هەیە بابەشێخ بتوانێت بۆچونە جیاوازەكانی ناو ئێزیدی یەكبخات "چونكە ئێزیدییەكان بەسەر چەند لایەنێكی سیاسیدا دابەشبون و بەشێكیشیان سەربەخۆ ماونەتەوە، ئیتر ئەو لەگەڵ كێ كۆدەبێتەوە و چۆن هەواڵی یەكگرتوییان دەدات".
"بەپێی فەلسەفەی ئایینی ئێزیدی نابێت پیاوی ئایینی دەستتێوەردان لە كاروباری سیاسی و ئەمنیدا بكات بۆیە پێموایە بابەشێخ ناتوانێت هیچ كێشەیەكی شنگال چارەسەر بكات" بەوتەی فەرحان.
پێگه‌ی بابه‌شێخ، به‌رزترین پله‌ی ئایینی ئێزیدیيه و به رابه‌ری روحی هه‌ژمارده‌كرێت.
لێپرسراوی راگەیاندنی بابەشێخ رەتیدەكاتەوە هیچ مەرامێكی سیاسی لە پشت سەردانەكەوە بێت، "تەنیا بۆ یەكگرتنی ئێزیدییەكانە و ... هەموولایەك دەزانن ماوەیەكی زۆرە كار بۆ ئەو سەردانەكە دەكەین.. بابەشێخ هیچ ئاڵایەكی سیاسی بەرز نەكردۆتەوە و بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن نەهاتووە".
"ئەوانەی دەڵێن بابەشێخ بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن هاتووە زۆر هەڵەن و تۆمەتێكی گەورەیە بەرامبەر بە بابەشێخ" سەباح سەمیر وتیشی هەر هاوڵاتییەك و بنەماڵەیەكی ئێزیدی كێشەیان لەگەڵ یەكتر هەبێت و لەیەكتری دودڵ بن بابەشێخ هەواڵی ئاشتەوایی لە نێوانیاندا دەدات.
ده‌زگای به‌رێوه‌بردنی ئێزیدییان له جڤاتی روحانی و سه‌رۆكی جڤات (میر)، بابه شێخ، شێخی وه‌زیره و سه‌رۆكی قه‌والان پێكهاتوون، هه‌موو ئه‌وانه‌ش له ده‌زگاكه‌دا ئه‌ندامن و بڕیاره‌كانی تایبه‌ت به‌و پێكهاته‌یه ده‌رده‌كه‌ن.
حەسۆ ئیبراهیم، جێگری ئەنجومەنی خۆبەڕێوەبەری شنگال دەڵێت لە سەردانەكەی بابەشێخ ئاگادارنەكراونەتەوە بەڵام بە دەستپێكێكی باشی دەبینن، ئەگەر ئامانجی سیاسی و بانگەشەی لە پشتەوە نەبێت.
ناوبراو كە لە ناڕازییەكانی دانانی بابەشێخ بوو بە (كەركوك ناو)ی وت ئەگەر سەردانەكە لەژێر فشاری سیاسی لایەنێكی دیاریكراودا نەبێت ئەوا "هەنگاوێكی زۆر باشە و ئێزیدییەكانیش بە سەردانەكە دڵخۆش دەبن".
بابەشێخ هیچ ئاڵایەكی سیاسی بەرز نەكردۆتەوە و بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن نەهاتووە
سەردانەكە لە كاتێكدایە هێشتا ژمارەیەكی زۆر لە ئێزیدییەكان ئاوارەن و سەدا 30ی زیاتر لە 664 هەزار ئاوارەی هەرێمی كوردستان پێكدەهێنن.
خودێدا حەسەن، بەڕێوەبەری ناحیەی گرعوزێر بە (كەركوك ناو)ی وت "ئامانج لەسەردانەكەی بابەشێخ یەكخستنی ریزی ئێزیدی و لێكنزیككردنەوەی بۆچونەكان و نەهێشتنی ناكۆكی عەشایەری و حزبییە تا كاربكرێت بۆ گەڕانەوەی ئاوارەكان و بنیاتنانەوەی وێرانكارییەكانی داعش".
بەوتەی حەسەن سەردانەكەی بابەشێخ بە "قازانجی" ناوچەكە و ئێزیدییەكانە، بەهۆی داواكارییەكانی بۆ "كۆكردنەوە و لێكنزیككردنەوەی بۆچونە جیاوازەكان و كاركردن بۆ كاری هاوبەش".
زۆرینه‌ی هاوڵاتیانی ئێزیدی ده‌كه‌ونه هه‌ریه‌ك له قه‌زای شێخان (له باكوری موسڵه و له‌روی ئیدارییه‌وه سه‌ر به هه‌ولێره و لالشی تێدایه) و له‌گه‌ڵ قه‌زای شنگال (120كم خۆرئاوای موسڵ و له‌روی ئیدارییه سه‌ر به پارێزگای نه‌ینه‌وایه).
