ئەبرشیەی سریانە كاسۆلیكەكان لە موسڵ، كۆچكردنی 30 خێزانی كریستیانی لەم مانگەدا و لە قەزای حەمدانیەی دەشتی نەینەواوە بۆ شارەكانی هەرێمی كوردستان رادەگەیەنێت، داواش لە ئیدارەی پارێزگای نەینەوا دەكات بە پێشكەشكردنی خزمەتگوزاریی و رەخساندنی دەرفەتی كار، بەر بە كۆچی پێچەوانەی كریستیانەكان بگرن.
ئاشكراكردنی ئەو ئامارە لە دوای سەردانێكی جێگری یەكەمی پارێزگای نەینەوا (سیروان رۆژبەیانی هات)، بۆ ئەبرشیەی سریانە كاسۆلیكەكان لە موسڵ و كۆبونەوەی لەگەڵ مەتران مار یوسف عەبا و چەند مەترانێكی تری موسڵ و پیاوانی ئایینی كریستیانی.
سەردان و گفتوگۆكان لە 26ی تەمموز بوو، تیایدا بەپێی راگەیەنراوێكی جێگری یەكەمی پارێزگاری نەینەوا، باسیان لە رێگاكانی سنورداركردنی كۆچی كریستیانەكان كردووە.
"خەمبار و دڵتەنگین بە بیستنی هەواڵی کۆچی بەردەوامی كریستیانەكان، سەرەڕای هەوڵەكانمان بۆ ئەوەی لە خاكی خۆیاندا بمێننەوە"، رۆژبەیانی لە راگەیەنراوێكدا وای وت. جەختیشیكردەوە "پیاوانی ئایینی كریستیانی رایانگەیاند كە لەم مانگەدا نزیكەی 30 خێزانی كریستیانی قەزای حەمدانیەیان بەجێهێشتووە".
قەزای حەمدانیە – مەڵبەندی قەزاكە لە ناحیەی قەرەقوشە-، دەكەوێتە باشوری خۆرهەڵاتی شاری موسڵ، كریستیانەكان زۆرینەی دانیشتووانەكەی پێكدەهێنن، بەڵام لە زۆرێك لە گوندەكاندا شەبەك و ئێزیدی نیشتەجێن.
سەلاح سەرکیس، نوسەر و رۆژنامەنوسی كریستیانییە لە قەزای حەمدانیە، بە (کەرکوک ناو)ى وت "ژمارەكە لەم مانگەدا لە 30 خێزان زیاترە، دڵنیام لە ئایندەیەکى نزیکدا زۆر زیاتر دەبێت".
لەبارەی هۆكاری كۆچكردنەكە، سەلاح سەركیس وتی "نەبونى هەلیکار و ئاوەداننەکردنەوەى ناوچەکە، دوو هۆكاری سەرەكین، لەم ماوەیەشدا ناسەقامگیری دۆخی ئەمنی".
لەئەمساڵدا زۆترین موشەك ئاراستەی سەربازگەی توركیا لە دەشتی نەینەوا كراوە، كە هاوسنورە لەگەڵ قەزای حەمدانیە، لەگەڵ چەندین خروقاتی تری ئەمنی و لەنێویاندا ناوهێنانی دەشتی نەینەوا گوایا لەوێوە گروپی جیاوازی لادەر لەیاسا بە موشەك هەولێر دەكاتە ئامانج.
سەركیس وتی "كریستیانەكان دەترسن هێزێكی تر هاوشێوەی داعش لە ساڵی 2014دا هێرشبكاتە سەر ناوچەكە و كریستیانەكان بكاتە ئامانج".
نەینەوا/ تەمموزی 2022/ كڵێسای ساعە لە بەری راستی موسڵ لە ژێر نۆژەنكردنەوەدایە. فۆتۆ: عەمار عەزیز
داعش له ناوه‌ڕاستی 2014دا كاتێك نەینەوای كۆنتڕۆڵكرد؛ سێ بژارده‌ی خستە بەردەم کریستیانەکان، ئەوانیش ئیسلامبون، پێدانی جزیە یان بەجێهێشتنی ماڵ و حاڵیان، بۆیە زۆرینه به ناچاری ئاواره‌بون. هەندێكیان بەرەو هەرێمی كوردستان و هەندێكیان بۆ دەرەوەی وڵات.
لە دوای كۆنترۆڵكردنی ناوچەكانیان لەژێر چنگی داعش، بەشێك لە خێزانە كریستیانەكان گەڕانەوە بۆ موسڵ و دەشتی نەینەوا، بەڵام هەندێكیان بە یەكجاریی عیراقیان بەجێهێشت.
به‌پێی ئاماره‌كانی هه‌ردوو حكومه‌تی فیدراڵی عیراق و هه‌رێمی كوردستان، ده‌یان هه‌زار خانه‌واده‌ی كریستیان هێشتا نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه زێدی خۆیان و له ئاواره‌ییدا ده‌ژین، جگه له‌وه‌ی هه‌زاران خێزانی تر – ته‌نیا له نه‌ینه‌وا زیاتر له 24 هه‌زار خێزان- به‌ره‌و وڵاتانی تر كۆچیانكردووه.
له كۆی زیاتر له 600 هه‌زار ئاواره‌ی نیشته‌جێی هه‌رێمی كوردستان سه‌دا 7ـیان كریستیانن.
سەلاح سەرکیس، لەكاتی شەڕی داعشدا خانوەكەی لە قەرەقوش روخاوە و دەڵێت رێكخراوێك لەسەدا 60ی كرێی نۆژەنكردنەوەكەی پێداوە و ئەوەی تریش لەسەر حسابی خۆی بووە.
هەروەها دەڵێت ئەوە نمونەی زۆرینەی خەڵكی حەمدانیەیە كە لەسەر ئەركی خۆیان ژیانیان دەستپێكردۆتەوە و خانووەكانیان نۆژەنكردۆتەوە، لەكاتێكدای بەپێی یاسا دەبێت هەموو زیانلێكەوتووانی شەڕی داعش لەلایەن حكومەتی عیراقەوە قەرەبوبكرێنەوە.
وەزارەتی دارایی حكومەتی فیدراڵ لە 28ی تەمموز بڕیاریدا بە خەرجکردنی بڕی 19 ملیار و 464 ملیۆن دینار بۆ قەرەبوکردنەوەی زیانلێكەوتووانی پارێزگای نەینەوا و لێپرسراوانی ئیدارەكە بۆ (كەركوك ناو) جەختیانكردەوە كە بەمنزیكانە دەستدەكرێت بە دابەشكردنی ئەو پارەیە بەسەر زیانلێكەوتواندا.
عەلی بەیاتی، ئەندامی كۆمسیۆنی باڵای مافەكانی مرۆڤ لە عیراق لە بەیاننامەیەكدا لە مانگی ئاداری ئەمساڵ، دەڵێت ژمارەی كریستیانەكان پێش ساڵی 2003 دەگەیشتە ملیۆن و نیوێك، بەڵام ئەو ژمارەیە دابەزی بۆ 250 هەزار كەس كە زۆرینەیان لە هەرێمی كوردستانن.
"سەدا 40ـی كریستیانەكان لە هەرێمەوە گەڕاونەتەوە بۆ دەشتی نەینەوا دوای كۆنتڕۆڵكردنەوەی ناوچەكانیان لە دەستی داعش و تەنیا 80 خێزانی كریستیانی لە ناوەندی شاری موسڵدا هەن"، بەوتەی بەیاتی.
سەدا 40ـی كریستیانەكان لە هەرێمەوە گەڕاونەتەوە بۆ دەشتی نەینەوا
لێپرسراوێكی ئەبرشیەی سریانە كاسۆلیكەكان لە موسڵ، رۆژی پێنجشەممە 28ی تەمموز، بە (كەركوك ناو)ی وت "کۆچکردنى کریستیانەکان لە حەمدانیە و دەشتى نەینەوا بەردەوامە، هۆكاری یەكەم پشتگوێخستنی كریستیانەكان و پێكهاتەكانی عیراقە بەگشتی، لەگەڵ تەحەدییە ئابورییەكان و كەمی دەرفەتی كار، هەروەها قەرەبونەكردنەوەی زیانلێكەوتووان".
بەپێی داتاكانی (كەركوك ناو) كە لە ئیدارەی نەینەوا دەستیكەوتووە، نزیكەی 90 هەزار مەدەنی لە نەینەوا هەوڵی بەدەستهێنانی قەرەبوكردنەوە دەدەن، بەڵام تائێستا تەنیا 11 هەزار و 500 خێزان قەرەبووكراونەتەوە.
لێپرسراوەكەی ئەبرشیەی سریانە كاسۆلیكەكان لە موسڵ، كە نەیویست ئاماژە بە ناوەكەی بكرێت، وتی "بونى بازگەى میلیشا جیاوازەكان لە دەشتى نەینەوا و هەوڵدان بۆ گۆڕینى دیمۆگرافیاى ناوچە کریستیانەکان هۆكارێكی ترە كە كریستیانەكان هەست بە سەقامگیریی و ئارامی نەكەن"، بەبێ ئەوەی ناوی هیچ لایەنێك بهێنێت لە پرسی هەوڵدان بۆ گۆڕینی دیمۆگرافیای ناوچەكە.
"کریستیانەکان دەترسن جارێکى تر هەندێک گروپ و هێزى چەکدار هێرشیانبەكەنەسەر...". سەرچاوەكە وایوت.
عەلى گەعبۆ، جێگرى پارێزگارى نەینەوا بۆ کاروبارى ئاوارە و رێکخراوەکان بە (کەرکوک ناو)ى وت "ئەوەندە گرنگى بە ناوچە کریستیانەکان دەدەین خەڵکانێکى تر گلەییمان لێدەکەن و دەڵێن بۆچى زۆرینەى پڕۆژەکان تەنیا بۆ ناوچە کریستیانەکانە... ئەوەندەى من ئاگاداربم رێکخراوەکانى ناوخۆ و دەرەوەش زۆر هاوکارى حەمدانیە و دەوروبەرى دەكەن، بەتایبەت لەڕوی ئاوەدانكردنەوە و نۆژەنكردنەوەی خانوو و شوێنە پیرۆزە ئایینیەكانیان".
خەڵکانێکى تر گلەییمان لێدەکەن و دەڵێن بۆچى زۆرینەى پڕۆژەکان تەنیا بۆ ناوچە کریستیانەکانە
"خەڵک ئازادە لەوەى لە ناوچەکەى خۆیدا دەمێنێتەوە یان کۆچ دەکات، ناڵێم هەموو شتێكیان بۆ دابینکراوە، بەڵام تا ئاستێکى باش خزمەتى ناوچە کریستیانەکان کراوە"، عەلی گەعبۆ وای وت.
هەرچی سیروان رۆژبەیانی، جێگری یەكەمی پارێزگاری نەینەوایە، وتی "پێویستە هەمووان كاربكەین بۆ سنورداركردنی كۆچی كریستیانەكان، رەنگە كۆچی كریستیانەكان، هانی كەمینەكانی دیكەش بدات بۆ كۆچكردن لە داهاتوودا".
